Aydınlatma Sözlüğü

Isıtıldığında eriyen, elektronik bileşenlerle devre kartı arasındaki mekanik ve elektriksel bağlantıyı kalıcı biçimde sağlayan malzemeye lehim denir. Elektronik endüstrisinde sıkça kullanılan geleneksel lehim yüzde 60 kalay ve yüzde 40 kurşun karışımından yapılır.

Görsel olarak bir nesneyi ayırt edilebilir hale getiren renk ya da parlaklık farkına kontrast denir. Aydınlatma bakımından kontrast temel olarak parlak noktalar ile karanlık noktalar arasındaki farktır.

Bakteri, mantar ve virüsleri öldürmede son derece etkili olan 200 nm ile 280 nm dalga boyu aralığındaki ultraviyole ışınlara UVC (Ultraviyole C) adı verilir. UVC, ultraviyole ışığın bir alt tipidir. Genellikle dezenfeksiyon ve sterilizasyon için kullanılmaktadır.

Ultraviyole (UV), elektromanyetik spektrumda dalga boyu 10 ile 400 nanometre arasında olan bölgeyi ifade eder. Bu bölge görünür ışık ile x-ray ışınları arasında yer alır. Görünür ışıktan daha kısa dalga boyuna sahip ultraviyole ışınları insan gözü tarafından görülemez.

Güç (buradaki kullanımıyla elektriksel güç), elektrikli cihazların birim zamanda harcadığı enerji miktarını ifade eder. Tüm elektrikli cihazlar gibi, aydınlatma aygıtları da bir miktar enerji tüketir. Bu enerji tüketimi watt cinsinden ifade edilir. Watt, bir lambanın ışık üretmek için kullandığı enerji miktarını belirtir.

Fresnel lens, ışık toplayıcı veya dağıtıcı olarak kullanılan, genellikle ince levha formunda, yoğun halkalarla oluşturulmuş, kısa odak uzunluğuna sahip özel mercek tipidir.

Işık kaynağından çıkan parlak ışığı kontrol altına alan ve yumuşak bir şekilde yayan optik materyale difüzör adı verilir. Difüzörler, ışığın açısını kontrol eder ve homojen bir aydınlatma yapılmasına imkân sağlar.

HPS, High Pressure Sodium (Yüksek Basınçlı Sodyum) kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. HPS, yüksek yoğunluklu deşarj (HID) lambalar sınıfında yer alır ve yüksek verimli ışık kaynaklarından biridir. HPS, yüksek verimi, küçük boyutları ve uzun ömrü ile sokak aydınlatması için en yaygın kullanımı bulunan lamba çeşitlerinden biridir.

LM-80, LED ışık kaynaklarının zamana bağlı lümen kayıplarını ölçmek için için Kuzey Amerika Aydınlatma Mühendisleri Derneği (IESNA) tarafından oluşturulan bir standarttır. Bu standart ile LED ve aydınlatma üreticileri, ürünlerinin zaman içerisindeki performanslarını belirlemek için uygun testleri gerçekleştirebilir.

LED, düşük enerji tüketimine sahip, yüksek ışık çıktısı sunan uzun ömürlü aydınlatma teknolojisidir. Bu teknoloji çalışmak için özel güç kaynaklarına gereksinim duyar. LED sürücü, bir LED ya da LED dizisini çalıştırmak için gerekli gerilimi ve akımı sağlayan elektronik cihazdır.

İki nokta arasındaki elektrik potansiyeli farkına gerilim (voltaj) adı verilir. İki nokta arasındaki potansiyel farkı, bağlı olduğu devrede elektronları hareket ettirir ve elektrik akımı oluşturur. Bu akım, aydınlatma cihazları gibi elektrikli cihazların çalışmasını sağlar. Gerilimin birimi Volt‘tur ve kısaca V harfi ile gösterilir.

SSL açılımı Solid State Lighting, yani Türkçe karşılığıyla Katı Hal Aydınlatma’dır. Işığı üretmek için standart flaman, gaz veya ark tüpü yerine yarı iletken malzeme kullanan ışık kaynakları SSL grubunda yer alır. LED, OLED ve PLED teknolojileri katı hal aydınlatmalara örnek olarak gösterilebilir.

Renk sıcaklığı (CCT), ışık kaynağının yaydığı görünür ışığın sahip olduğu ışık rengini belirtir. CCT'nin açılımı Correlated Color Temperature'dır ve İlişkili Renk Sıcaklığı anlamına gelir. Işık kaynağının rengini derecelendiren ve tanımlayan ifadedir.

Işık şiddeti bir ışık kaynağının belirli bir yönde yaydığı ışık miktarıdır. Işık şiddetinin birimi Kandela’dır. Kandela değeri bir ışık kaynağının ne kadar parlak olduğunu ifade eder. Kandela, cd kısaltması ile belirtilir ve rakamsal değerden sonra yazılır. Örneğin; 100 cd, 2.000 cd, 8.000 mcd gibi.

OLED, üzerinden elektrik akımı geçirildiğinde ışık yayan, organik malzemelerden yapılmış katı hal yarı iletken cihazdır. Organic light-emitting diode (organik ışık yayan diyot) kelimelerinin baş harflerinden oluşan kısaltmadır. OLED'ler yaygın olarak televizyon, bilgisayar ve telefonların ekranlarında, araç farlarında ve göstergelerinde kullanılmaktadır.

RGB, görüntüleme ve aydınlatma teknolojilerinde kullanılan bir renk modelidir. RGB; Red (Kırmızı), Green (Yeşil), Blue (Mavi) kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş bir kısaltmadır. Bu renklerin bir araya getirilmesiyle, görülür spektrumda milyonlarca farklı renk elde edilebilir.

Genellikle dış mekân aydınlatmaları için kullanılan büyük ve güçlü ışığa sahip aydınlatma armatürlerine projektör adı verilir. Projektörler dış mekanlarda, genel aydınlatma maksadıyla alan aydınlatmaları için kullanılabileceği gibi vurgu aydınlatması olarak mimari aydınlatma için de kullanılabilir.

Elektronik devre elamanlarını monte etmek için kullanılan, üzerinde iletken yollar bulunan plaka şeklindeki bileşenlere PCB denir. PCB, elektronik bileşenleri mekanik olarak destekler ve devrenin çalışması için gerekli olan elektriksel bağlantıları sağlar. PCB, Printed Circuit Board kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş bir kısaltmadır ve Türkçe karşılığı Baskılı Devre Kartı'dır.

Bir aydınlatma aygıtının her yönde yaydığı toplam ışık miktarına ışık akısı denir. Işık akısının birimi lümen’dir. Bir ışık kaynağından yayılan insan gözü tarafından görünür ışığın toplam miktarı lümen ile ifade edilir. Yani bir lamba veya aydınlatma armatürünün lümen değeri ne kadar yüksekse, o kadar yüksek ışık çıktısına sahip demektir.

LM-79, LED gibi katı hal aydınlatmaların fotometrik ve elektriksel özelliklerini ölçmek için Kuzey Amerika Aydınlatma Mühendisleri Derneği (IESNA) tarafından oluşturulan test yöntemidir. Bir aydınlatma armatürü ya da lambanın belirli ekipmanlar yardımıyla standart bir süreçte değerlendirilmesini sağlar.