Trafikte kullanılan sinyal lambalarında Avrupa Standartları uygulanmaktadır. Peki bu standartlara uygunluk kontrolleri nasıl yapılır? Gonyofotometre, Spektroradyometre, Küre ve Parlaklık Ölçer nedir?
Trafikte kullanılan sinyal lambalarında Avrupa Standartları uygulanmaktadır. EN 12368 Trafik Kontrol Donanımı – Sinyal Lambaları standardı 200 mm ve 300 mm çapta kırmızı, sarı ve/veya yeşil renkteki bir veya birden fazla sinyal lambası için geçerlidir. Bu standart ayrıca her bir sinyal lambasında sinyal ünitelerine entegre edilecek optik birimleri de tanımlar.
EN 12966 Düşey Yol İşaretleri – Değişken Mesajlı Trafik İşaretleri standardı da değişken mesaj işaretleri (VMS) için gereklilikler ve test yöntemlerini içerir.
Bu Avrupa Standardı tüneller dâhil kamu ve özel araziler üzerinde kullanılacak, yol kullanıcılarına talimat verme ve rehberlik etme amacıyla kullanılan Değişken Mesaj İşaretleri (VMS)’ler ile ilgili performans gerekliliklerini tanımlar. Bu standartta görsel performans, dayanıklılık, EMC ve çevre performansı gibi çok sayıda performans gerekliliğine değinilmektedir.
Değişken mesaj işaretleri (VMS) sürekli ve süreksiz işaretler olarak 2 gruba ayrılır.
Sürekli işaretler, sabit işaretlerden tek farkı mekaniksel olarak istenildiği zaman çeşitli mesajlar gösterebilir. Örnek olarak dönen prizma işaretleri ve perde şeklinde çalışan işaretler gösterilebilir.
Süreksiz işaretler ise üzerindeki her bir bağımsız elementi kullanarak iki veya daha fazla durumdan birini kullanarak değişken mesajlar oluşturabilir. Böylece aynı işaret yüzeyi üzerinde değişik mesajlar oluşturulabilmektedir. Bu işaretlere örnek olarak LED ekranlar gösterilebilir.
Otomotiv ve Sinyalizasyon Lambaları İçin Gonyofotometre
Gonyofotometre bir nesnenin farklı açılarda yaydığı ışığı ölçülmesi için kullanılan cihazlardır. Gonyofotometrelerin kullanımı, ışıksal dağılımı homojen olmayan yönlü ışık kaynağı LED’lerin yaygınlaşması ile son yıllarda büyük oranda artış gösterdi.
Bu ekipman otomotiv lambaları, trafik lambaları, uçak lambaları ve reflektör gibi aydınlatma elemanlarının parlaklık yoğunluğunu (cd) ölçümü ve aydınlatma testi için kullanılır. Gonyofotometre ölçüm yapabilmek için karanlık odaya ihtiyaç duymaktadır. Eğer sadece trafik sinyal lambalarının ölçümü yapılacaksa 2.8 metre yüksekliğinde, 4 metre genişliğinde ve 7 metre uzunlukta veya daha geniş bir odaya ihtiyaç vardır. Eğer trafik sinyal lambalarının fantom etkisi ölçülecek ise, minimum 3.5 metre yükseklik, 4 metre genişlik ve 13 metre uzunlukta bir odaya ihtiyaç vardır. Bu ölçüler kullanılacak donanımların teknik özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.
Test edilen ışık türlerine göre, gonyofotometre farklı konfigürasyon ve test parçaları ile donatılabilir.
Bu sisteme iki opsiyon dahil edilebilir. Bunlardan birincisi yatsıtma ölçüm birimidir (RT-100A), reflektör ve yansıtıcı malzemelerin ölçümü için kullanılmaktadır. İkinci opsiyon ise EN 12368 standardına göre fantom etkisinin ölçülmesine yarayan trafik fantom test sistemidir.
Her iki opsiyon da sistemden ayrıdır, bu sebeple eğer bütçe yeterli değilse ikinci adımda satın alınabilir.
Küre ve Spektroradyometre
2 metre ve 0.5 metre çapta küre entegre edilmiş spektroradyometre; lümen, etkinlik faktörü, renk sıcaklığı (CCT), renksel geriverim performansı (CRI), Güç (P), Güç Faktörü (PF), Gerilim (V), Akım (I) gibi ölçümler yapmak için kullanılabilir.
Bu sistemler 500 W’a kadar güçteki armatürlerin ölçümünü yapar.
2 metre çaptaki küre sokak lambaları, iç mekan aydınlatma elamanları gibi büyük lambaların ölçümünde kullanılır, 0.5 metre çaptaki küre ise LED çiplerinin kalite kontrol ölçümleri için kullanılmaktadır.
Küre sistemi, ışık akısı gibi fotometrik ölçümler, CCT, CRI, x,y koordinatları gibi renk ölçümleri ve elektriksel ölçümler için kullanılır. Büyük lambalar ve dar açıda ışık yayan lambaların ışık akısı ölçümleri için gonyofotometre önerilir çünkü, küre ışığı homojen bir şekilde karıştıramaz ve beklenmeyen hatalara sebep olabilir. Büyük wallwasher, sokak lambaları ve projektörler gibi yönlü ışık kaynaklarının ölçümü için gonyofotometre kullanılması daha doğru olacaktır. Tüp ışıklar, LED lambalar, downlightlar için ise küre sistemi hızlı ölçümler yapabilir, aynı zamanda LM-79’da önerilmektedir. 2 metre çaptaki küre; maksimum 1.5 metre çaptaki ve ışık yayan alanı kürenin yüzey alanının %2’sinden küçük aydınlatma elemanlarını ölçebilir.
LED’ler İçin Gonyofotometre
Bu küçük boyutlardaki gonyofotometreler LED çiplerinin ışık şiddeti dağılımı ve ışık şiddeti açısı gibi ölçümler yapabilmek üzere CIE 127’nolu yayına göre tasarlanmıştır. Sinyal lambası üreticileri, LED alırken bu test raporlarını gördüğünden LED’ler üzerinde ölçüm yapmaya ihtiyaç duymaz.
Parlaklık Ölçer
Parlaklık ölçüm cihazları; parlaklık, parlaklık homojenitesi ve CCT, CRI gibi renksel özelliklerin ölçümünde kullanılır.
Tüm bu sistemler yeni teknoloji ve LED’ler ile birlikte gelen yeni gerekliliklere göre güncellenmiştir. Doğru çözüm bulabilmek için; maksimum lamba sayısı, maksimum lamba ölçüleri ve güç değerleri belirlenmelidir. Bu sayede tüm ölçüm sistemi doğru yapılandırma ile kurulabilir.
