Fotometri, insan gözü tarafından algılanan görünür ışığın ölçümüdür. Fotometri, foto ve metri kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir isimdir. Foto, ışık anlamına gelen bir ön ektir. Metri ise ölçme işlemini ifade eder.
Işık şiddeti ya da ışık yoğunluğu, bir ışık kaynağı tarafından belirli bir yönde yayılan birim katı açı başına ışık gücüdür. Işık şiddeti ölçümleri, gonyofotometre adı verilen cihazlar yardımıyla yapılır. Gonyofotometre ışık kaynağını yatay ve dikey eksende döndürerek farklı açılardaki yoğunluk ölçümlerini yapar.
Işık kaynaklarının fotometrik ölçümü, bütünleştirme küresi ve gonyofotometre adı verilen laboratuvar ekipmanları yardımıyla yapılır. Küre ölçümü, aydınlatma elemanının ışık akısı, ışık verimi, renk sıcaklığı, renksel geriverim indeksi özelliklerini, gonyofotometre ölçümü ise ışık dağılımı, ışık açısı, ışık yoğunluğu özelliklerini çıkartır.
TS EN 13032 standardı, aydınlatma ürünlerinin fotometrik verilerinin elde edilmesi için genel ilkeleri belirler. TS EN 13032 standardı çok parçalı bir standarttır. Standardın birinci bölümü temel fotometrik ölçüm kriterleri ve dosya formatıyla ilgilidir. Diğerleri ise uygulamalara bağlı özel gereklilikleri tanımlamaktadır.
Labbee, Ankara merkezli akredite aydınlatma laboratuvarıdır. Labbee, aydınlatma sektöründe faaliyet gösteren firmalara optik ölçümler konusunda akredite hizmet vermektedir. Laboratuvar hizmetleri kapsamında LM-79, LM-82 testleri, LVD testleri ve IP, IK derecelendirme testleri bulunmaktadır.
IES LM-79-08, Katı Hal Aydınlatma Ürünlerinin Elektriksel ve Fotometrik Ölçümleri için Kuzey Amerika Aydınlatma Mühendisleri Derneği (IESNA) tarafından onaylanmış test yöntemidir. LM-79-08 ölçümleri ile ışık kaynağının toplam ışık akısı (lümen), elektriksel gücü (W), ışık şiddeti dağılımı, ışık etkinliği (lm/W) ve renksel özellikleri (CRI, CCT) çıkartılır.
Aydınlatma armatürlerinin ışık dağılımının incelenmesi için gonyofotometre adı verilen ölçüm cihazıyla fotometrik test yapılır. Bu test yapıldıktan sonra fotometrik ölçüm sonuçlarını içeren bir test raporu oluşturulur. Peki bu rapordan ürün özellikleri nasıl çıkartılır?
Bir ışık kaynağından, farklı açılarda yayılan ışığı ölçmek için kullanılan test cihazına gonyofotometre adı verilir. Gonyofotometre kelimesi, açıları ölçmek için kullanılan gonyometre ile ışığı ölçmek için kullanılan fotometre kelimelerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.
EVATEG Aydınlatma Laboratuvarı, firmalara Ar-Ge, Ölçüm ve Danışmanlık alanında hizmet vermektedir. Laboratuvarın akreditasyon süreci, TÜRKAK tarafından başarıyla tamamlanmıştır. EVATEK, uzman akademik kadro desteği ve yetkin personel kadrosuyla firmalara destek vermeye hazır.
Işık akısı, bir aydınlatma elemanının her yönde yaydığı toplam ışık miktarını yani ışık gücünü ifade eder. Birimi lümen'dir. Işık akısının ölçümü için integrating sphere (entegre küre) veya bir dizi sensör gereklidir. Entegre küre, ışık akısı ölçümü için en güvenilir ve en uygun ölçüm yöntemidir.
Gonyofotometre cihazı, bir ışık kaynağının ışık şiddeti dağılımını ve bu dağılımdan toplam ışık akısını hesaplamak için kullanılmaktadır. Gonyofotometre ölçümleri sonucunda IES ve LDT uzantılı ölçüm dosyaları elde edilir.
Trafikte kullanılan sinyal lambalarında Avrupa Standartları uygulanmaktadır. Peki bu standartlara uygunluk kontrolleri nasıl yapılır? Gonyofotometre, Spektroradyometre, Küre ve Parlaklık Ölçer nedir?