Peyzaj Aydınlatma Tasarım Esasları

Gündüzleri olduğu kadar hava karardıktan sonraki saatlerde de yaşadığımız çevrenin tadını çıkarmak mümkündür. Peyzaj aydınlatması sayesinde, akşam yürüyüşleri ve aktiviteleri güvenlik ve eğlenceden ödün vermeden gece geç saatlere kadar uzayabilir.

Binalarımızın iç ve cephe aydınlatmalarına gösterdiğimiz özeni doğal ve suni çevreleri için de gösterdiğimizde projelerimizin değerinin artmasını sağlayabiliriz.

Peyzaj aydınlatması bir gece manzarası yaratmaktır. Göz önünde bulundurulması gereken ilk faktör yol aydınlatması olsa da, peyzaj aydınlatması bununla sınırlı değildir. Işığın doğru kullanımı, gün boyunca görmeye alıştığımızdan farklı bir manzara yaratmamızı mümkün kılar. Vurgu ve gölgeleme, çalıları, ağaçları ve çiçek öbeklerinin öne çıktığı bir atmosfer yaratır.

Peyzaj aydınlatma tasarımında ilk adım, hedeflerin, aydınlatılacak alanların ve uygulanacak aydınlatma tekniklerinin belirlenmesidir;

Hedefler

• Yaralanmaları ve kazaları  önlemek, düşük voltajlı armatürler kullanmak
• Hırsızlık ve izinsiz girişleri önlemek
• Fonksiyonlara uygun aydınlatma sağlamak
• Ortamı güzelliştermek, farklı atmosferler, ışıltılı dokular, şekiller ve yapılar yaratmak

Aydınlatılacak alanlar

Fonksiyonel aydınlatma gerektiren alanlar:

• Yaya yürüyüş yolları ve dolaşım alanları
• Merdivenler ve bina girişleri
• Ek binalara, teraslara, havuzlara erişim

Estetik aydınlatma gerektiren alanlar, vurgulama:

• Bir bina
• Bahçeden bir manzara
• Olağanüstü bir ağaç, çiçek öbekleri
• Bir çeşme vb.

Aydınlatma Teknikleri

• Bitki öbeklerini ve yollarını aydınlatmak için yol ve alan aydınlatması
• Ağaçları, bitkileri ve mimari unsurları vurgulamak için aşağıdan yukarıya doğru aydınlatma
• Taş, sıva, tuğla gibi yüzeyleri ve ağaç gövdelerindeki dokuyu vurgulamak için doku aydınlatması
• Alçak duvarlarda aydınlatma sağlamak için duvar yıkama aydınlatması
• Ağaç ya da bitkilerin arkasındaki duvarlarda gölgeler oluşturmak için gölge aydınlatması
• Büyük ağaçlar üzerinde yumuşak doğal aydınlatma sağlamak için ay ışığı aydınlatması
• Bir nesnenin kenarları etrafında aydınlatma sağlamak için arkadan aydınlatma
• Aydınlatılmamış bitkinin arkasında aydınlatılmış bir yüzey yaratmak ve kontrast oluşturmak için silüet aydınlatması
• Işığı yüzeylerden yansıtarak genel bir aydınlatma sağlamak
• Tek boyutlu bir etki yaratan tek bir ışık kaynağı kullanmak yerine birden fazla ışık kaynağıyla bir yüzey dokusunu ve şeklini belirginleştirmek için çapraz aydınlatma
• Duvar ve benzer yüzeyleri aydınlatmak için duvar aydınlatması

Peyzaj Aydınlatma Tasarımındaki Genel Prensipler

Peyzaj projelerinde aydınlatma çalışmaları, tasarım aşamasında ve peyzaj mimarı ile birlikte ele alınmalıdır. Tasarımcıların aydınlatma tasarımı sırasında aşağıdaki genel prensiplere uymaları gereklidir;

• Işığı yalnızca ihtiyaç duyulan yerde ve zamanda kullanmak
• Çok güçlü ve yanlış yönlendirilmiş aydınlatmadan kaçınarak çevreye karşı duyarlı olmak
• Yanlış yönlendirilmiş ışık kaynakları ile sürücüleri rahatsız etmemek
• Enerji tasarruflu ekipman ve otomasyon sistemleri kullanarak elektrik tüketimini en aza indirmek
• Mavi ışık emisyonlarının en aza indirmek
• Dış ortam koşullarına uygun tamamen korumalı armatürler kullanmak
• Işık kirliliğinden kaçınmak, yabani hayata ve ekosistemlere saygı duymak

Peyzaj Aydınlatması Nasıl Tasarlanır?

İyi bir peyzaj tasarımı oluşturmanın yolu, ortamın gizemli ve sürprizli etkilerini korumak, ışık ve gölgelerin uyum içinde olmasını sağlamaktır. Dış ortam aydınlatmasında uygulanacak en iyi yöntem hiyerarşik aydınlatmadır. Bu yöntem mekana duygu, drama ve güzellik katmak için farklı noktalar için önem derecelerine göre farklı aydınlatma çözümleri uygulamaktır. Örneğin, değerli ağaçlar veya mimari elemanlar için kuvvetli vurgu sağlayacak zemine gömme ya da projektör tipi aydınlatma armatürleri, tali yolları ve basamakları  aydınlatmak için basamak ışıkları ya da  bolarlar, parklar ve yeşil alanlarda işlevsel ve de estetik aydınlatmayı sağlamak ve araba yolları için teknik ve /veya dekoratif direk tipi aydınlatma elemanları kullanılabilinir.

Aydınlatma armatürlerinin çeşitleri, lümen çıkışları, renk sıcaklıkları, ışın açıları, fonksiyonlara, yaratılmak istenen ortama, bitkilerin tiplerine (ağacın yüksekliği, boyutu, örtü yoğunluğu, yapısı, şekli, rengi, dokusu ve yeri vb.) ve neyin ne kadar vurgulanmak istendiğine göre değişiklik göstermelidir.

Bu teknik özelliklere bir örnek olarak 4000K renk sıcaklığının su aydınlatması için uygun olduğunu ancak ortam için genellikle sıcak renk sıcaklıklarının daha uygun olduğunu söyleyebiliriz.

Hiyerarşik aydınlatma aynı zamanda ortamdaki ışık kaynaklarının farklı amaçlar için kontrol edilmesini de içerir. Oluşturulan aydınlatma kontrol planına yön veren bu hiyerarşi sayesinde çeşitli atmosferler yaratılabilir  ve ayrı ayrı kontrol edilebilir. Aydınlatma otomasyon sistemleri aynı zamanda aydınlatma armatürlerinin belirli saat dilimlerinde ve gerekli yerlerde kullanımına olanak sağlayarak enerji tüketimini azaltır.

Bir aydınlatma tasarımcısının peyzaj aydınlatmasını tasarlarkenki amacı, bir gece manzarası yaratmak  ve ortamda yaşayan, çalışan veya burayı ziyaret eden insanların ihtiyaçlarını karşılamaktır. Yaratılan bu gece ortamı, güvenli, görsel olarak rahat ve hoş, gerekli detayların rahatça algılanabildiği ve tabi ki yaşadığımız dünyaya ve tüm canlılara saygılı bir yaşam alanı olmalıdır.