Lüks metre adındaki ışık ölçüm cihazları, geniş ölçüm aralığında yüksek hassasiyette ölçüm yapabilir. Ancak konu LED’ler olunca durum biraz daha karmaşık hale gelir. Farklı marka ve model lüks metreler, aynı noktada farklı ölçümler alabilir. Bir uygulamada aydınlatmaları değiştirdiğinizde daha yüksek lüks değerleri okumanıza rağmen gözle daha karanlık olduğunu hissedebilirsiniz.
LED teknolojisi, geleneksel aydınlatma çözümlerine göre daha uzun ömürlü ve daha tasarrufludur. LED’ler, daha az enerji harcayarak daha fazla ışık üretir. Bu da daha fazla aydınlatma anlamına gelmektedir.
Aydınlatma seviyesi, lüks birimi ile ifade edilir. Aydınlatma seviyesini ölçmek için kullanılan cihazlara ise lüks metre adı verilir. Belirli bir noktada ölçülen lüks değeri ne kadar yüksekse o kadar fazla aydınlatma yapılmış demektir.
Lüks metre adındaki ışık ölçüm cihazları, geniş ölçüm aralığında yüksek hassasiyette ölçüm yapabilir. Ancak konu LED’ler olunca durum biraz daha karmaşık hale gelir. Farklı marka ve model lüks metreler, aynı noktada farklı ölçümler alabilir. Diğer bir deyişle, bir tanesi 100 lüks gösterirken diğerleri 120 ya da 150 lüks gösterebilir. Bir uygulamada aydınlatmaları değiştirdiğinizde daha yüksek lüks değerleri okumanıza rağmen gözle daha karanlık olduğunu hissedebilirsiniz.
Ortaya çıkan bu sorunu anlamak için lüks metrenin çalışma mantığına bakmak gerekir. Işık kaynağından yüzeye ulaşan ışık, lüks metrenin optik filtresinden geçer ve içerisindeki foto diyota ulaşır. Foto diyot tarafından ölçülen ışık, ekranda gösterilmek üzere düzeltme faktörüyle lüks değerine dönüştürülür. Işığı karşılayan ilk kısım optik filtre, insanın görsel parlaklık algısını taklit eder. İnsan gözünün göremeyeceği ultraviyole ve kızılötesi ışınları engelleyerek ölçüm doğruluğunu artırır.
Halojen ve enkandesan gibi geleneksel ışık kaynakları, sıradan lüks metreler yardımıyla çok düşük hata payıyla (yüzde 1’den daha az) ölçülebilir. Diğer ışık kaynaklarının ölçümünde yüksek hata oranları (yüzde 20-30) ortaya çıkabilir. Çünkü sıradan lüks metreler genellikle enkandesan ışıklara göre kalibre edilmiştir.
Enkandesan ışığın spektral güç dağılımı bellidir ve tüm ışıklarda aynıdır. LED’lerin spektral dağılımı ise oldukça değişkendir. Farklı LED’lerin spektral dağılımı birbirinden farklıdır. Bu yüzden ucuz lüks metrelerle doğru filtreleme yapmak ve doğru ölçüm almak mümkün değildir.
Kaliteli lüks metreler, LED ışığını uygun şekilde filtreleyerek doğru ölçüm yapılmasını mümkün hale getirir. Diğer bir taraftan spektrometre adı verilen aydınlık ölçer, ışığın spektral güç dağılımını okuyabilir. Bu cihazlarda herhangi bir optik filtre kullanılmaz ve lüks doğrudan içerisindeki yazılım yardımıyla hesaplanır.
Tüketicileri yeterli aydınlatma koşullarının sağlandığı konusunda bilgilendirmek için aydınlatma ölçümleri doğru bir şekilde yapılmalıdır.
