Kompanzasyon, elektrik yüklerinin ihtiyacı olan endüktif ve kapasitif elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayarak şebekeden çekilen elektrik enerjisinin akım ve gerilimi arasındaki faz farkını; tekil, grup veya merkezi olmak üzere 3 farklı tipte aktif ve pasif faz kaydırıcılar ile 0’a yaklaştırmayı amaçlayan sistem bütününe denir.
Üretilen elektrik enerjisi, elektrik yükünün karakteristiğine göre değişken verimlilikte tüketilir. Elektrik yükü çoğunlukla sadece rezistif yüklerden oluşmaz.
Endüktif (akım fazı gerilim fazından geride ) veya kapasitif (akım fazı gerilim fazından ileride) özellikteki yükler, şebeke elektriğinin gerilim ve akımının temel frekans (50/60 Hz) ve tekil katlarındaki frekanslarında (1., 3., 5., …) oluşan THD (Toplam Harmonik Distorsiyon – Total Harmonic Distortion) etkili tüketimlerden, trafo veya kondansatör gruplarının şarj-deşarj durumlarından dolayı şebeke elektriğinin temel frekansının gerilim ve akımı arasında faz kaymasına yani faz açısının oluşmasına neden olur.
Akım ve gerilim arasında oluşan faz farkı, tüketilen elektrik enerjisinden daha azının elektrik yüküne aktarılmasına sebep olmaktadır.
Akım ve gerilim arasındaki faz açısı ⱷ olarak ifade edilirse cos ⱷ (güç faktörü-power factor) değeri şebekeden kullanılan elektriğin yani görünür gücün (S) ne kadarının yüke aktarıldığını belirtir.
Aktif güç (Watt):
Reaktif güç (VAR):
Görülür güç (VA):
Endüktif veya kapasitif yüklerin oluşturduğu reaktif güç, şebekeye yük tarafından tekrar gönderilebildiği gibi yük tarafından şebekeden de çekilebilmektedir. İki durumda da gereksiz kayıplara neden olur ve elektriği üreten şirketler tarafından belirlenen reaktif güç sınırının aşılması halinde tüketicilere cezalı tarife üzerinden fiyatlandırma yapılır.
Kompanzasyon, elektrik yüklerinin ihtiyacı olan endüktif ve kapasitif elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayarak şebekeden çekilen elektrik enerjisinin akım ve gerilimi arasındaki faz farkını; tekil, grup veya merkezi olmak üzere 3 farklı tipte aktif ve pasif faz kaydırıcılar ile 0’a yaklaştırmayı amaçlayan sistem bütününe denir.
İletim hatlarında şönt düzenleyici, seri düzenleyici, statik VAR düzenleyici, değişken kontrollü VAR düzenleyici, statik senkron düzenleyici ve senkron kondansatör olarak 6 çeşit reaktif güç kompanzasyon yöntemi vardır.
Yük tarafında ise eğer elektrik yükü olarak senkron motorlar kullanılıyorsa uyartım akımı değişimi ile aktif faz kaydırma işlemi yapılabilir.
Senkron motorların kullanılmadığı sistemlerde kondansatörler veya reaktörler; seri, paralel veya senkron olarak pasif faz kaydırıcı amaçlı kullanılır.
Sadece ilgili yüke, birden fazla yük grubuna, doğrudan besleme yapılan alçak gerilim hattına veya yüksek gerilim hattına pasif gruplar bağlanarak kompanzasyon yapılabilir.
Temel olarak her sistem için hesaplamalar sonucunda belirlenen kondansatör grupları ile kademeler oluşturulur. Otomatik anahtarlama kontrollü olarak çalışan reaktif güç rölelerinin devreye alacağı kondansatör gruplarının hangi güç faktörü değerinde hangisinin devreye gireceği belirtilir. Bu değerlere göre sistemin çalışması esnasında oluşabilecek reaktif güce göre güç faktörü optimizasyonu yapılır.
Elektrik yükünün verimi arttırılması ve şebekeye verilen ekstra yükün azaltılması amacıyla yapılan kompanzasyon ile akım ve gerilim arasındaki faz açısı 0’a yaklaştırılarak güç faktörü arttırılır, elektrik hatlarındaki gerilim regülasyonu sağlanır, yükün akım ve gerilim THD’si azalır, yalıtkan malzemeler üzerindeki elektriksel zorlanma azaltılır.
Sonuç olarak kayıpların azalmasıyla şebeke elektriği alınan indirici trafo ile aynı yük daha az güçle daha küçük kesitli iletim hatlarıyla beslenerek maliyetler düşürülür.
Kompanzasyonları uzaktan kontrol sistemi olarak hangi yazılımı kullanıyorsunuz?
Merhaba, öncelikle kompanzasyon panolarının ölçüm değerleri (S, P, Q, cosФ, Ф, I, V, f) kompanzasyon panosu üzerindeki bir dönüştürücü modül (Transducer) üzerinden bir mikroişlemci ile haberleşebilecek uygun veri paketlerine dönüştürülür. Dönüştürücü modüller her üreticinin sadece kendi ürünleriyle çalışabilecek şekilde üretilebildiği gibi universal olarak da bazı üreticiler tarafından üretilmektedir. Ardından kablolu olarak mesafeye bağlı olmak üzere dönüştürücü modül ile RS232 veya RS485 haberleşme protokolleri üzerinden bir bilgisayar veya mikroişlemcili bir elektronik kart ile veri alışverişi yapılarak kompanzasyon panosunun izleme ve kontrolü sağlanabilmektedir. Ya da RS232 veya RS485 haberleşme sistemlerine ek olarak tasarlanan 3G, 4G gibi GSM modüllere sahip elektronik kartlar ile internete çıkılarak kablosuz olarak izleme ve kontrol de mümkün olabilmektedir. Bu haberleşme yöntemi belirli standartlar çerçevesinde üretici firmaların kendi tasarladığı paket programlar üzerinden ya da online olarak hazırlanan bir internet sitesi arayüzünden yapılır. Örnek olarak Siemens SIMEAS T PAR ve SIMEAS EVAL yazılımları birlikte kullanılarak universal olarak çalışabilen SIMEAS T Transducer ile çalışabilir.