Aydınlatılan mekânların yüzey renkleri, ışığı farklı oranlarda yansıtarak aydınlık miktarını doğrudan etkileyen önemli bir değişkendir. Yüzey renkleri, aydınlatmayı etkilediği gibi aydınlatma da yüzey renklerinin görünümünü etkilemektedir. Evinizi veya çalışma ortamlarınızı boyatmadan önce renk kataloglarını incelerken, renk tonlarının ışık yansıtma katsayılarına bakılması gerektiği unutulmamalıdır.
Aydınlatılan mekânların yüzey renkleri, ışığı farklı oranlarda yansıtarak aydınlık miktarını doğrudan etkileyen önemli bir değişkendir. Yüzey renkleri, aydınlatmayı etkilediği gibi aydınlatma da yüzey renklerinin görünümünü etkilemektedir. Evinizi veya çalışma ortamlarınızı boyatmadan önce renk kataloglarını incelerken, renk tonlarının ışık yansıtma katsayılarına bakılması gerektiği unutulmamalıdır.
İç veya dış mekânlarda kullanılan yüzeylerin boya renkleri; çevre, küresel koşullar, kültür, moda, mimari tasarım, mobilya gibi pek çok değişkene bağlı olarak farklılaşmaktadır. Renk paletinden kendinize uygun rengi seçtikten sonra ortamda istenen aydınlık miktarını daha az elektrik gücü harcayarak sağlayabilmek için rengin daha açık ton formlarının tercih edilmesi faydalı olacaktır. Kullanılan yapay aydınlatmanın CRI (Color Rendering Index) değerinin de renklerin asıl renkleriyle görünmesi için 100’e yakın olması doğru bir aydınlatma gereklilikleri arasındadır.
Işık ve renkler doğrudan insan gözüne hitap ederek insan sağlığı ve psikolojisini etkilemektedir. Doğru bir aydınlatma ile insan sağlığı ve görsel konfor bir araya getirilerek profesyonel uygulama tasarımlarının elde edilmesi mümkündür.
Hem doğal hem de yapay aydınlatmanın kullanıldığı ortamlarda; duvar, tavan ve zeminin yüzey renk tercihleri doğrudan ışık yansıtma katsayılarını (Light Reflectance Value-LRV) değiştirmektedir. LRV, renk tonunun siyahtan beyaz renklere doğru değişimiyle 0-100 aralığında değerler alınmaktadır.
Boya renkleri üreticilere göre farklı isimlerle oluşturulsa dahi her rengin standart, değişmeyen karşılıkları bulunmaktadır. RGB (Red, Green, Blue), CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key), HEX-HTML kod değerleriyle aranan gerçek renge ulaşılması basitleşmektedir.
Boya üretici firmalarının yaptığı araştırmalara göre her yıl özel bir renk yılın rengi olarak seçilmektedir. Diamod Vogel tarafından 2021 yılının rengi, LRV değeri 53, RGB değerleri 171, 194, 188 olan 0470 renk kodlu Dreaming of the Day seçilmiştir. Mavi ve yeşil tonlarını içinde barındıran rengin rahatlatıcı özellikte olması öne çıkmaktadır. Pantone ise aydınlık, neşeli güneşi temsil eden sarı renk tonuyla 13-0647 TCX kodlu, RGB değerleri 245 223 77 olan rengi seçmiştir.
Seçilen tavan, duvar ve zemin yüzey renklerine göre, ışık yansıtma katsayıları, çalışma düzleminin aydınlatma armatürü ile olan dikey mesafesi, aydınlatılacak bölgenin alanı ve lamba bakım faktörü değerleri ile gerekli aydınlatma hesaplamaları yapılmalıdır.
Öncelikle aydınlatılacak mekânın loş mu yoksa daha aydınlık mı olması isteniyor sorusu cevaplanmalıdır. İstenilen toplam aydınlık miktarı ve düzgünlük değerine göre, aydınlatma armatürü seçimi, armatürün mekânda konumlandırılması ve aydınlatmanın direkt ya da endirekt uygulanması aydınlatılacak tüm çalışma düzlemleri için ayrı ayrı belirlenmelidir.
Aydınlatılacak bölgede doğal ışık ve yapay ışık dengesine, mekânın doğu, batı, kuzey, güney konumuna ve kontrast isteğine göre boya rengi seçimi yapılmaktadır. Boya rengi seçimi yapılırken, uygulayarak karar verilmesi daha kolay olacağından renk paletinden belirlenen renkler duvarlarda küçük test bölgeleri oluşturarak boyanır. Sonrasında sadece gün ışığı, gün ışığı ve yapay aydınlatma birlikte ve sadece yapay aydınlatma ile günün farklı saatlerindeki görüntülerine bakılır.
Eğer koyu renkli bir bölge aydınlatılıyorsa yansıtma katsayıları düşük olacağından ve ışık kaynağından çıkan ışıklar yüzeyden daha az yansıyacağından aydınlatma yetersiz görünecektir. Ancak beyaz tonlu bir bölge aynı ışık kaynağıyla aydınlatıldığında yüzeylerden yansıyan ışık daha aydınlık bir görünüm oluşturabilecektir.
