Yol aydınlatmasının amacı, sürücülerin güvende seyahat etmelerini sağlamak ve yayaların görünürlüğünü artırarak onların da güvenini sağlamaktır. Bunu sağlamak için iyi görme koşullarının oluşturulması gereklidir. Yol aydınlatması yapılırken sürücünün ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı, görme koşulları iyileştirilmelidir.
Şehir aydınlatmalarının en önemli parçası yol aydınlatmalarıdır. Yol aydınlatması tanımı şehir içi yolları, anayolları, otoyolları, ekspres yolları, çevre yollarını, cadde ve sokakları, bağlantı yollarını, kavşakları ve diğer yolları kapsamaktadır.
Yol aydınlatmasının amacı, sürücülerin güvende seyahat etmelerini sağlamak ve yayaların görünürlüğünü artırarak onların da güvenini sağlamaktır. Bunu sağlamak için iyi görme koşullarının oluşturulması gereklidir. Yol aydınlatması yapılırken sürücünün ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı, görme koşulları iyileştirilmelidir.
İyi bir yol aydınlatması iyi görme koşullarını oluşturabilecek yeterliliktedir. İyi aydınlatma, ulaşımdaki karmaşıklığı çözer, insanların kendini güvende hissetmesini sağlar ve trafik akışının sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.
Yol aydınlatma hesaplarında, yolun ortalama parıltısı (L0), ortalama düzgünlük (U0), boyuna düzgünlük (U1), bağıl eşik artışı (TI) ve çevreleme oranı (SR) önemli parametrelerdir.
Yol aydınlatmasında kamaşma da son derece önemlidir. Çünkü aydınlatma armatüründen gelen direkt kamaşma, görsel performansta kayıplar oluşmasına sebep olur. Kamaşma, yol üzerindeki tehlikeli cisimlerin görülebilirliğini azaltacaktır.
Yapılan bazı çalışmalarda aydınlatmanın zayıf olduğu yerlerde, iyileştirme yapıldığında kazaların yüzde 30-35 oranında azaldığı görülmüştür.
Yollar, kullanım şekli, hız sınırı ve suç oranına göre farklı sınıflara ayrılmaktadır. M1‘den M6‘ya kadar olan aydınlatma sınıfları için sağlanması gereken farklı aydınlatma kalite büyüklükleri bulunmaktadır.
Yolların Aydınlatma Sınıflarının Belirlenmesi
| Yol Tanımı | Aydınlatma Sınıfı |
| Şehir bağlantı ve çevre yolları (tek veya iki yönlü, kavşaklar ve bağlantı noktaları ile şehir geçişleri dahil) – Hız ≥ 90 km/h; – Hız < 90 km/h; |
M1 M2 |
| Şehiriçi ana güzergahlar (bulvarlar ve caddeler; ring yolları; dağıtıcı yollar) – 50 km/h ≤ Hız < 90 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; – 50 km/h ≤ Hız < 90 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok; – Hız < 50 km/h; |
M1 M2 M3 |
| Şehiriçi yollar (yerleşim alanlarına giriş çıkışın yapıldığı ana yollar ve bağlantı yolları) – Hız ≥ 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; – Hız ≥ 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok; – Hız < 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı var; – Hız < 50 km/h; 3 km’den kısa aralıklarla kavşak, yonca ayrımı yok; |
M3 M4 M4 M5 |
| Yerleşim (ikametgah) bölgelerindeki yollar – 30 ≤ Hız < 50 km/h; suç oranı yüksek; – 30 ≤ Hız < 50 km/h; suç oranı normal; – Hız < 30 km/h; suç oranı yüksek; – Hız < 30 km/h; suç oranı normal; |
M4 M5 M5 M6 |
Kaynak: Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi (TEDAŞ-MYD/95-009.B)
Değişik Yol Aydınlatma Sınıflarında Sağlanması Gereken Yol Aydınlatması Kriterleri
| Aydınlatma Sınıfı | Lort (cd/m2 ) | U0 | U1 | TI (%) | SR |
| M1 | ≥2,0 | ≥0,4 | ≥0,7 | ≤10 | ≥0,5 |
| M2 | ≥1,5 | ≥0,4 | ≥0,7 | ≤10 | ≥0,5 |
| M3 | ≥1,0 | ≥0,4 | ≥0,5 | ≤10 | ≥0,5 |
| M4 | ≥0,75 | ≥0,4 | ≥0,5 | ≤15 | ≥0,5 |
| M5 | ≥0,50 | ≥0,35 | ≥0,4 | ≤15 | ≥0,5 |
| M6 | ≥0,30 | ≥0,35 | ≥0,4 | ≤15 | – |
Kaynak: Yol Aydınlatma Armatürleri Teknik Şartnamesi (TEDAŞ-MYD/95-009.B)
Yol aydınlatmasında yüksek basınçlı sodyum buharlı lambalar, metal halide lambalar ve LED sokak armatürleri kullanılmaktadır. LED sokak armatürleri, yüksek ışık verimine ve uzun kullanım ömrüne sahip olması sebebiyle öncelikli seçenek olarak değerlendirilmelidir.
Aydınlatma direkleri, yol genişliğine bağlı olarak; tek taraflı, çift taraflı veya zikzak desenli olarak yerleştirilebilir.
Yol aydınlatma hesapları, DIALux gibi bilgisayar simülasyon yazılımları yardımıyla yapılabilir. Programa, yol genişliği, direk yüksekliği, direkler arası mesafe gibi parametreler girilir ve kullanılacak aydınlatma armatürleri yerleştirilerek hesaplamalar gerçekleştirilir. Hesaplama sonucunda belirtilen sınıf için aydınlatma koşullarının sağlanıp sağlanmadığı gösterilir.
Simülasyon yazılımları, en uygun direkler arası mesafeyi ve direk yüksekliğini bulmayı sağlayan optimizasyon özelliğine de sahiptir. Bu özellik kullanımı için, programa sınır değerler girilir ve bu değerler arasında en iyi senaryonun oluşturulması için işlem başlatılır.
Sokak aydınlatmalarının, akıllı aydınlatma sistemleriyle donatılmasıyla yüzde 50‘ye varan enerji tasarrufu sağlamak mümkündür. Ayrıca, uzaktan yönetim imkanı; bakım ve işletme maliyetlerinin düşürülmesini sağlayacaktır.
Staj defterimin doldurmamda büyük yardımı oldu bilgilendermeler için teşekkürler.
Merhabalar,
Bir firmada aktif olarak sistem mühendisi olarak görev almaktayım. Fakat aydınlatma hesapları konusunda çıkmaza girdim. Park ve caddeler için hesaplama yapıp raporlama yapmam gerekiyor fakat konuya hakim danışacak biri olmadığından dolayı süreci bir türlü olumlu sonuçlandıramıyorum.
Siz bana bu konuda yardımcı olabilir misiniz?
Destek olmanız konusundan çok ümitliyim lütfen talebimi geri çevirmeyin. Teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.
Saygılarımla,
Merhaba Kübra Hanım, danışmanlık hizmetimizle ilgili detaylara aşağıdaki bağlantı aracılığıyla ulaşabilirsiniz.
https://aydinlatma.org/genel-danismanlik-hizmeti.html