Renk sıcaklığının sabitliği ışık kaynakları için önemli bir değişkendir. Farklı dalga boyundaki görebildiğimiz renkli ışıkların toplamını beyaz ışık olarak algılıyoruz. Lambaların dinamiklerine göre ürettiği renkli ışıklar zamanla değişebilir ve lambanın ürettiği beyaz ışığın renk sıcaklığı (Kelvin değeri) değişebilir. Bu duruma teknik olarak renk kayması adı verilir.
Renk sıcaklığının sabitliği ışık kaynakları için önemli bir değişkendir. Farklı dalga boyundaki görebildiğimiz renkli ışıkların toplamını beyaz ışık olarak algılıyoruz. Lambaların dinamiklerine göre ürettiği renkli ışıklar zamanla değişebilir ve lambanın ürettiği beyaz ışığın renk sıcaklığı (Kelvin değeri) değişebilir. Bu duruma teknik olarak renk kayması adı verilir.
Akkor ve halojen lambalarda bu lambaya uygulanan gerilime göre değişiklik gösterir ve gerilim azaldıkça renk sıcaklığı azalır. Örneğin doğrusal olmayan bu değişimin %5 gerilim azaltılması, gücü %8 azaltır ve renk sıcaklığını %2 azalmasına sebep olur. Aynı şekilde DIM edildiğinde lambaya uygulanan güce bağlı olarak renk sıcaklığı azalacaktır. Aynı zamanda lamba yaşlandıkça filamenti incelecek, harcayacağı güç azalacak, buna bağlı olarak ürettiği ışık miktarı ve renk sıcaklığı düşecektir. Bu durum kabul edilebilir sınırlar arasındadır. Lambanın ürettiği ışığın ilk değerinin %80’i altına düştüğünde lamba ömrü bitmiştir, değiştirilmelidir. Bu noktadan sonra renk sıcaklığının da bir anlamı yoktur zaten.
Floresan lambalarda da aynı şekilde yaşlanma ile birlikte hem ürettiği ışık miktarı hem de renk sıcaklığı kabul edilebilir noktada değişiklik gösterir. Lamba yaşlandıkça renk sıcaklığı genellikle düşer. Yine ışık değeri %80 azaldığında lamba ekonomik ömrü bitmiştir.
Resim 1 – Bazı lambalar yeşil, bazı lambalar pembe olmuş, muhtemelen ömürleri de çoktan bitmiş.
Yüksek basınç deşarj lambalarda fiziksek durum farklı olmakla birlikte renk kaymaları yaşanmaktadır. Bu lambalarda da renk kayması yine yaşlanmaya ve kullanım kondisyonlarına bağlıdır. Bu lambalarda renk kayması çok fazla olabilir bu durumda lamba ışık rengi bazen yeşil, mavi, pembe gibi rastgele renge bürünebilir (Resim 1). Ama bu durum genellikle lamba ekonomik ömrü dolduğunda olmaktadır.
Resim 2 – LED Aydınlatması maviye kaymış bir ATM.
Resim 3 – Bir başka bankanın ATM’si, gündüz ve gece fotoğrafı.
LED ışık kaynaklarına gelince renk kayması burada da söz konusudur. Tabanda LED’in ürettiği mavi ışık ve fosfor ile üretilen sarı bileşenleri ışığın toplamı olarak algıladığımız beyaz ışık bunların değişimleri ile kelvin dereceleri değişecektir. Normal şartlarda bu değişim LED ömrü boyunca makul seviyelerde olur. Ancak kalite sorunu olan UCUZ fosfor kullanılarak üretilen LED’lerde çok hızlı açığa çıkmaktadır. Ucuz fosfor LED’in üretiği ısı sayesinde hızla tahrip olacak ve lamba mavi baskın ışık üretecektir. Renk sıcaklığı o kadar çok yükselir ki, aydınlatılan ortamı artık mavi veya mor şeklinde algılarız (Resim 2, Resim 3). Bu Isıl denetimi yapılmayan durumlarda da hızla ortaya çıkacaktır. Bu aynı zamanda LED’in ürettiği ışık toplam ışık değerini azaltacağından LED ömrünü de hızla bitirecektir. Sonuç 50.000 saat ömür beklentimiz hayal kırıklığı yaratacaktır.
