Kapasitör Değeri Nasıl Okunur?

Kapasitör ya da kondansatör, hızlı bir şekilde değişen sinyallere tepki veren bir devre elamanıdır. Kapasitörler, güçlü sinyallerden gelen enerjiyi depolar ve bu enerjiyi ihtiyaç anında devreye verebilir. Kapasitörlerin en yaygın kullanımı, hızlı değişen bir sinyal olan gürültüyü filtrelemektir.

Farklı gürültü türlerini yakalamak için farklı kapasitör değerlerine ihtiyaç duyulur. Kapasitör değerleri, kapasitörün üzerinde işaretlidir. Kapasitör üzerinde bazen kapasitans, gerilim ve tolerans doğrudan yazarken bazen özel kodlar şeklinde yer alır.

Kapasitör değerini okumak için kapasitansın temel birimi olan Farad’ı (F) bilmek gerekir. Farad, bir kapasitörün elektrik yükünü depolama yeteneğini gösterir. Bu değer, bir elektronik devrede kullanılamayacak kadar büyük bir miktarı ifade eder. Bu nedenle kapasitörlerde çok daha küçük miktarları ifade eden mikrofarad (µF), nanofarad (nF) ve pikofarad (pF) birimleri kullanılır. Buna göre; 1 µF, 1×10^–6 F’ı ifade eder, 1 nF, 1×10^–9 F’a eşittir ve 1 pF, 1×10^–12 F’dır.

Kapasitans değeri çoğunlukla kapasitör üzerinde µF, nF ya da pF ifadesiyle yer alır. Bunları okumak için özel bir çabaya gerek yoktur. Kapasitör üzerinde µ, n harfleri varsa da mikrofarad ya da nanofarad cinsinden kapasitans değeri gösterilmiştir. Kapasitör gövdesi küçükse ve işaretleme için yeterince yer yoksa genellikle özel kodlar kullanılır.

Kapasitör üzerinde iki rakamlı bir sayı varsa bu onun pikofarad cinsinden kapasitans değeridir. Kapasitör üzerindeki üç rakamlı bir sayı varsa ilk ikisi kapasitörün değerini gösterirken son rakamı ise çarpanı (sıfır sayısını) gösterir. Bu da pikofarad cinsinden kapasitans değerini gösterir. İhtiyaç duyulduğunda nanofarad ya da mikrofarad ölçeğinde dönüşüm yapılabilir. Yukarıda açıklandığı üzere 1.000 pF, 1 nF‘a ve 1.000 nF, 1uF‘a eşittir.

Dirençlerde olduğu gibi kapasitörler de bir tolerans derecesine sahiptir. Tolerans değeri, gerçek kapasitansın nominal değerden farklı olmasına izin verilen oranı ifade eder. Kapasitör üzerindeki üç haneli kodun sonunda yer alan harf toleransı gösterir.

Tablo 1. Kapasitör Tolerans Tablosu

Örneğin; bir kapasitör üzerinde 105J yazıyorsa bu kapasitörün kapasitans değeri 1.000.000 pF’dır. Bu da 1 µF’ye eşittir. Bu kapasitörün toleransı ise ±%5’tir. Benzer şekilde kapasitör üzerinde 102H yazıyorsa kapasitans değeri 1.000 pF yani 1 nF’dir ve toleransı ±%3’tür.

Kapasitör için bir diğer önemli özellik de maksimum çalışma gerilimidir. Maksimum çalışma gerilimi, çoğu durumda doğrudan V ya da kV cinsinden kapasitör üzerinde yazar. Bazı kapasitörlerde ise gerilimi belirtmek için özel kodlar kullanılır. Gerilim kodu, kapasitans kodunun üstünde ya da başında olabilir.

Tablo 2. Kapasitör Gerilim Tablosu

Örneğin; bir kapasitör üzerinde 1H işareti varsa bu kapasitörün maksimum çalışma gerilimi 50V‘tur. Üzerinde 2A102J yazan bir kapasitörün kapasitans değeri 1 nF, toleransı %5 ve maksimum çalışma gerilimi 100 V‘tur.

Kapasitör kodları, kapasitansı, toleransı ve gerilimi net bir şekilde açıklar. Kapasitor kodlarını bilmek, kapasitör seçimi yaparken, karşılaştırırken ve yenileriyle değiştirirken çok önemlidir.