Kondansatör Nedir, Ne İşe Yarar?

Kondansatör, elektrik enerjisini elektrik alan içinde depolayan bir devre elemanıdır. Kondansatörler ya da diğer bir adlandırma şekli ile kapasitörler iki terminalli pasif bir elektronik bileşendir.

En basit haliyle kapasitörler, dielektrik adı verilen yalıtkan bir malzeme ile ayrılan iki iletken plakadan oluşur. İletken plaka bir folyo, ince film veya bir elektrolit olabilir. Dielektrik malzeme için ise yaygın olarak cam, seramik, plastik film, kağıt, mika vb. yalıtkan bir malzeme kullanılmaktadır.

Kapasitörler kısaca “C” (capacitor) harfi ile temsil edilir. Kapasitörler doğru akımı keserken alternatif akımda kısa devre gibi davranırlar ve akımı iletirler.

Bir kapasitörün etkisi kapasitans olarak bilinir. Kapasitans birimi Farad (F)’ dır. Kapasitans ne kadar büyükse, kapasitör o kadar fazla elektrik depolayabilir. Bir kapasitörün kapasitansını arttırmanın üç yolu vardır. Birincisi, iletken plakaların boyutunu arttırmaktır. Bir diğeri ise iletken plakaları birbirine yakınlaştırmaktır. Kapasitans ayrıca plakaları ayıran maddenin dielektrik sabitine de bağlıdır.

Kapasitörler, bataryalara benzer ancak kapasitörlerin yaptığı iş çok daha farklıdır. Bir pilin görevi elektrik enerjisini depolamak ve bir devre boyunca çok yavaş bir şekilde serbest bırakmak için kullanılmaktadır ki bu süre aylar bile sürebilmektedir. Kapasitörler ise genellikle enerjisini çok daha hızlı bir şekilde serbest bırakır. Kapasitörler için bu süre saniyeler içinde veya daha da az sürmektedir. Bu olaya flaşlı fotoğraf makinelerini örnek olarak gösterebiliriz. Kapasitörler sayesinde kameralar çok kısa sürede çok büyük bir ışık patlaması verebilirler.

Kapasitörler kutuplu ve kutupsuz olmak üzere iki şekilde devreye bağlanırlar. Kutuplu kapasitörleri devreye bağlarken “+” ve “-“ kutuplarına dikkat etmek gerekmektedir. Devrelerde kapasitörler şekilde gibi sembolize edilir.

Seri bağlı kapasitörlerin devreye bağlanması ve eşdeğer kapasitans değerinin hesaplanması;

Paralel bağlı kapasitörlerin devreye bağlanması ve eşdeğer kapasitans değerinin hesaplanması;

Kapasitör seçerken iki önemli nokta vardır. Bunlardan ilki devrede ihtiyaç duyulan yeterli kapasitans değerini seçmektir. Kapasitans değeri kapasitörün depolayacağı enerji miktarını belirler ve ayrıca bu değer kapasitörün dolma ve boşalma süresi için de önemlidir. Bir diğeri ise kapasitörün maksimum çalışma gerilimidir. Kapasitör çalışma gerilimi, kapasitörün üzerinde yer alır ve kapasitöre uygulanabilecek en yüksek voltaj miktarını tarif eder. Kapasitörün maksimum voltaj değeri güvenlik amaçlı her zaman devredeki voltaj değerinden yüksek seçilmelidir.

Kapasitörlerin devrelerdeki en yaygın kullanım amaçları ise istenmeyen güç dalgalanmalarını gidermek ve analog devrelerde gecikme sağlamaktır.