DALI (Digital Addressable Lighting Interface-Dijital Adreslenebilir Aydınlatma Arayüzü), IEC 62386 uluslararası standardına uygun şekilde çalışarak aydınlatma armatürlerinin dijital kontrolünü ve birbirleriyle çift yönlü haberleşebilmelerini sağlayan açık iletişim protokolüdür. DALI-2, DALI üzerine birçok yeni komut ve özellik eklenerek oluşturulmuştur.
DALI (Digital Addressable Lighting Interface-Dijital Adreslenebilir Aydınlatma Arayüzü), IEC 62386 uluslararası standardına uygun şekilde çalışarak aydınlatma armatürlerinin dijital kontrolünü ve birbirleriyle çift yönlü haberleşebilmelerini sağlayan açık iletişim protokolüdür.
İlk versiyon olan DALI, 2000 yılının başlarında IEC 60929 standardıyla oluşturulmuş sonrasında IEC 62386 standardı ile devam etmiştir. Yenilik ve birçok güncellemeyle 2017 yılı başlarından günümüze IEC 62386 standardındaki revizelerle DALI-2 ismiyle her zamankinden daha kapsamlı olarak devam etmektedir. DALI, DALI-2, D4i markaları DiiA (Digital Illumination Interface Alliance-Dijital Aydınlatma Arayüz Birliği)’ya aittir.
DALI seçeneği olan LED sürücüler bazı üreticilerde kabloyla bazılarında ise kablosuz olarak programlanabilmektedir. Dijital aydınlatma kontrolü sayesinde istenilen aydınlatma senaryoları rahatlıkla tüm sisteme uygulanabilmektedir.
DALI-2, DALI üzerine birçok yeni komut ve özellik eklenerek oluşturulmuştur. Eski versiyonla uyumlu çalışma imkânına sahiptir ve akıllı aydınlatma kontrolü için geliştirilmiştir. Standartlar gereği üreticiler arasında birlik sağlanarak farklı LED sürücülerin ortak çalışabilmesi garanti altına alınmıştır. 2019 yılının sonunda ürünlerde DALI tescili sona ermiştir. Günümüzde 1360 DALI tescilli ürün, 1600 üzerinde D4i dahil DALI-2 sertifikalı ürün bulunmaktadır.
DALI-2 sertifikalı ürünlerde; ürün tanıtım numarası, ışık çıkışı, CCT ve CRI değerleri, ışık dağılımı gibi armatürler ilgili bilgiler LED sürücüde kaydedilir. Anlık güç tüketimi ve enerji kullanım raporlamaları oluşturulur. Anlık kontrol sayesinde sürücü ve LED’lerle ilgili bozulma durumları ve tahmini bakım zamanları rapor edilir.
D4i, IoT (Internet of Things- Nesnelerin İnterneti)’ye hazır DALI-2 sertifikasının uzantısıdır. Çoğunlukla dış mekânlarda sokak aydınlatmalarında kullanılır. Armatür üzerinde kontrol ve güç gereksinimleri sensör ve haberleşme araçlarına uygun halde sunulduğundan sensörlerin ve kablosuz haberleşme sağlayan araçların aydınlatma armatürlerine montajı kolaylaşmaktadır.
IEC 62386 standartlarının DALI ve DALI-2 uyumluluğunu kontrol eden resmi DALI test cihazı Lichtvision Engineering üretimi ProbitLab2’dir. Bu testler, Lichtvision tarafından uygulanmakla birlikte akredite test merkezlerinde de yapılabilmektedir. DALI-2 testleri yapılan ürünlerin test sonuçları DiiA internet sitesine yüklenmektedir. DALI’de test sonuçlarını karşıya yükleme gerekmemektedir.
DiiA tarafından uygulanan eğitim, yazılı ve uygulamalı testler sonucunda akredite olmuş DALI-2, D4i sertifikasyon ve DALI uyumluluk test merkezleri şu şekildedir; DEKRA Certification B.V., GRE Alpha Electronics Ltd., Intertek Testing Services, Lichtvision Engineering GmbH, Optical and Electrical Testing Laboratory (ITRI), SGS-CSTC Standards Technical Services Co., Ltd., Shanghai Institute of Quality Inspection and Technical Research, UL International Italia S.r.l, United Control Technology Co.,Ltd, Vkan Certification & Testing Co., Ltd.
Gündüz saatlerinde gün ışığından iç mekânlarda mümkün olduğu kadar yararlanılmaya çalışılır. Ancak gün ışığının nüfuz edemediği iç mekânlarda sadece yapay aydınlatma kaynaklarını kullanmak zorunluluktur. Hem insan fizyolojisi için hem de verimliliği arttırmak amacıyla insanların biyolojik saatine uygun şekilde gün ışığını taklit eden aydınlatma armatürleri gereklidir.
DALI-2 kullanılan LED sürücüler ile beyaz ışığın, gün ışığına benzer olarak sıcak beyazdan soğuk beyaza farklı renk sıcaklıklarında ve parlaklıklarda uygulanması mümkün olmaktadır. DALI-2’de gerçekleştirilen en büyük yenilik, beyaz renk ışığın renk sıcaklığı değişimidir. RGBWAF renk kontrolü ve xy renk koordinatları ile renk seçimi DALI’de olduğu gibi DALI-2’de de mevcuttur.
DALI sistemlerinde sensör ve anahtarlar, KNX veya farklı özel araçlar üzerinden DALI bus hattına ayrı olarak bağlanmaktaydı. DALI-2 ile bu ayrım ortadan kaldırılarak sensör, anahtar veya uygulama kontrolcüsü aynı DALI bus hattına bağlanarak gerçekleştirilmektedir. Güç ve kontrol hatları arasında yalıtıma ihtiyaç olmadan kurulum yapılabilmektedir. D4i, DALI-2’nin uzantısı olduğundan tüm D4i cihazlar da DALI-2 ile kontrol edilebilmektedir.
DiiA tarafından DALI-2 sertifikalı üye kuruluşlara en son test içerikleri sağlanırken DALI’de böyle bir durum söz konusu değildir. DALI-2 ürünlerine yapılan testler DiiA tarafından doğrulanmaktadır. Üreticiler DALI-2 sertifikasına başvurduğu zaman ön ödeme yapmalıdır. DALI’de ise ön ödeme yoktur.
DALI-2’de güç ve haberleşme aynı kablo üzerinden yapıldığından daha az kablolama imkânı sunmaktadır. Kararma zamanı, 100 milisaniye-16 dakika aralığına kadar uzatılmıştır. Kararma, aydınlanma, açma ve kapama temel fonksiyonlarının daha açık kontrolü DALI-2’de mümkün olmuştur.
Elektronik kontrol araçları için DALI-2 ile yeni gelen komutlar ise şu şekildedir;
Sertifikalı ürün listesi DiiA internet sitesi üzerinden sunulmaktadır. DALI, DALI-2, D4i ürünlerinin ilgili sertifikaya sahip olup olmadığı buradan kontrol edilebilmektedir.
