LED ışık kaynakları için tasarlanmış armatürlere ihtiyaç giderek artıyor. Mimar ve mühendisler topluluğu, bina yöneticileri bu teknoloji değişimini nasıl görüyor? LED armatür biçimleri, ışık lümen çıkışları, estetik özellikleri, işlevselliği modern aydınlatma ihtiyaçlarını karşılıyor mu?
LED aydınlatma trendinin hızla yükseldiği bir dönemdeyiz, retrofit uygulamalarının artık bitmesi gerektiği öngörülüyor. Özellikle profesyonel uygulamalarda LED ışık kaynakları için tasarlanmış armatürlere ihtiyaç giderek artıyor. Gerek kamuda gerekse özel sektörde önümüzdeki 10 yıllık süreçte çok yüksek adette aydınlatma armatürü LED ürünlerle değişimi bekliyor.
Bu enerji tüketimini ve enerji kullanım maliyetlerini düşürmek için çok iyi bir haber olabilir. Mimar ve mühendisler topluluğu, bina yöneticileri bu teknoloji değişimini nasıl görüyor? LED armatür biçimleri, ışık lümen çıkışları, estetik özellikleri, işlevselliği modern aydınlatma ihtiyaçlarını karşılıyor mu? LED armatür üzerine bir araştırma yapılsa bu endişelerin cevapları net olarak evet olarak çıkabilir.
LED armatür şekilleri (görsel formları)
LED Armatür üreticilerinin öncelikli konusu watt başına lümen üzerinedir, bunu tamamlayan mimari yaklaşımlar ikincil konudur. Bunda en önemli etken bina yöneticilerinin verimlilik baskılarıdır. Ancak çözüm her iki konunun bir arada önemsenip değerlendirilmeye alınmasıdır. Aydınlatma armatürü tasarımı çok yönlü bir yaklaşıma ihtiyaç duyar. Optik gereksinimler ve estetikle birlikte, harici koşullar, hava durumu, iklim, kirliliğe maruz kalma vb. birçok bileşen birlikte düşünülmelidir. Özel binaların, şehirlerin ve kentsel alanların enerji verimliliği ve konfor anlamında hassas aydınlatma ihtiyaçları iyi bir çözümle karşılanmalıdır.
Fonksiyon ve ısıl denetim LED armatürlerde eşit ölçülerde birlikte olabilir mi?
Kısa bir özetle başlayalım. LED’ler ısı üretirler, bu LED’te ışığa çevrilemeyen elektrik enerjisinin ısı haline dönüşmüş halidir. Isı LED’in kendisi üzerinden armatürün gövdesine iletilir. Aynı zamanda güç kaynağı (LED sürücü) üzerinde üretilen ısı ile birleşerek LED ısısı armatür üzerinden uzaklaştırılması gereklidir. LED ışık kaynakları ısıya hassas bir yapıda oldukları için, nominal ısı değerlerinin altında tutulmaları gerekiyor. Sonuç olarak LED armatür üreticileri, ürünlerindeki performans ve uzun ömür desteği için istemsiz oluşan bu ısıyı ısıl denetim sistemleri tasarlayarak armatürden uzaklaştırmak zorunluluğunun bilincinde olması gerekiyor. Isıl denetim önlemleri armatür boyutunun büyümesine neden oluyor. Yetersiz ısıl denetim renk kayması, azalmış ışık çıkışı ve dramatik bir biçimde kısa ürün ömrüne sebep olabilir. Zaman, piyasa ve gelişen teknolojiler armatür tasarımında ısıl denetimi daha olay bir hale getirebiliyor. LED’lerin verimlilikleri giderek artıyor, daha çok elektrik enerjisi ışık enerjisine çevriliyor ve kayıp enerji -dolayısıyla istenmeyen ısı üretimi- azalıyor. Ancak ısıl denetim armatür ısısını tahliye etmekten fazlasının içerir. Verimli LED ürünlerin kullanmak, LED’i düşük ve kontrollu akımla çalıştırmak gibi ilave çözümler üretilebilir. Bir kademe düşük LED akımı daha az istenmeyen ısı anlamına gelir.
LED armatür üreticilerinin değerlendirmesi gereken bir başka konu LED güç kaynağı (LED sürücü)’dır. Güç kaynağı seçimi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişecektir. Güç kaynağının verimliliği, elektriksel özellikleri, iç veya dış mekan kullanımı, IP koruma sınıfı önemli seçim kriterleridir. Güç kaynağı soğutma ihtiva ediyor mu, bir soğutma sistemi gerekli mi?
Şimdilerde görülmeye başlanan ve geleceği olan DOB LED uygulamaları farklı ısıl denetim çalışmasını gerektirebilir. Hem LED, hem güç kaynağı tek bir soğuma ile daha etkin, daha küçük ebatlı soğutucu ile soğutulabilir.
Ne olursa olsun LED armatürün verimliliğini ve armatür ömrünü çalışma ve çevre sıcaklıkları da belirliyor. Doğal olarak sıcak iklimlerde kullanılacak bir armatür ile soğuk iklimlerde kullanılacak bir LED armatür farklı tasarlanmalıdır. Mesela Finlandiya için tasarlanmış bir dış mekan armatürü, aynı performansı Antalya ilimizde gösteremez. Buradan şu sonuç çıkıyor; soğuk iklim kuşakları LED ürünler için daha ideal bir çalışma ortamı sunuyor.
Birçok uygulamada retrofit lambalar klasik armatürlere takılarak kullanılsa bile bu fonksiyonel ve ısıl sorunlara sebep olabiliyor. Özellikle gömme tipi armatürlerde retrofit lambalar erken arızalanmaya gidebiliyor. Mevcut armatürlerde retrofit lamba yerine LED için tasarlanmış armatürleri kullanmak en doğru seçim. LED armatürlerin kullanımının artmasıyla birlikte katı hal aydınlatma daha hakim bir büyümeye sahip olacaktır. Ülkemizde ve dünyada LED ışık kaynaklı ürünler ile birlikte aydınlatma sektörüne yeni oyuncular girmiştir, girmeye devam edecektir. Umarım bu büyüme kalitede rekabet olarak son kullanıcıya yansır.
