Flicker’ın kelime anlamı titreşimdir. Aydınlatma aygıtlarındaki ışık titremeleri de fotometrik flicker olarak adlandırılır. Fotometrik Flicker ışık kaynağındaki anlık ışık yoğunluğu değişimi olarak tanımlanabilir. Flicker nedir? Flicker yüzdesi ve flicker indeksi nasıl hesaplanır? Işık kaynaklarının flicker etkisi kolayca nasıl ölçülür? Detaylar yazımızda…
Flicker’ın kelime anlamı titreşimdir. Aydınlatma aygıtlarındaki ışık titremeleri de fotometrik flicker olarak adlandırılır. Fotometrik Flicker ışık kaynağındaki anlık ışık yoğunluğu değişimi olarak tanımlanabilir. Fotometrik Flicker sağlığımızı etkilemekte ve uzun süreli etkilerinde görsel performansı ve konforu etkilediği, migreni tetiklediği, baş ağrısına ve baş dönmesine ve mide bulanmasına sebep olduğu bilinmektedir.
Günümüze kadar aydınlatma mühendisleri flicker etkisine çok fazla dikkat etmezdi. Ancak, sağlık ve güvenlik kurallarında bu etkinin yer alması, floresan tüpler tarafından aydınlatılan ofislerde çalışanların şikayetleri bu konuda aksiyon alınmasına yol açtı.
Şekil 1 – Flicker yüzdesi ve flicker indeksinin tanımlanmasında kullanılan ışık çıkışı iz şeması
Fakat flicker tanımı yapılmadan, bir ışık kaynağının diğerinden daha iyi olup olmadığı nasıl söylenebilir? Kuzey Amerika Aydınlatma Mühendisleri Topluluğu (IESNA) IESNA Aydınlatma El Kitabı’nın dokuzuncu baskısında “flicker yüzdesi” ve “flicker indeksi” tanımlarına yer verdi. Şekil 1’de bu ölçümlerin nasıl tanımlandığı gösteriliyor.
Flicker Yüzdesi
Flicker yüzdesi (flicker percent) ışık kaynağının çıkışındaki döngüsel varyasyonun ölçüsüdür. Bu aynı zamanda “modulation index” olarak da ifade edilir. Şekle göre bir formül çıkartacak olursak;
Flicker Yüzdesi = 100 x (A – B)/(A + B)
Flicker Indeksi
Flicker indeksi (flicker index) ise belirli bir şebeke frekansında çeşitli ışık kaynaklarının döngüsel varyasyonunun güvenilir bir ölçüsüdür. El kitabına göre, ışık çıktısının dalga biçimi genlik olarak dikkate alınmalı. Flicker indeksi 0 ile 1,0 değerleri arasında olabilir. 0 değeri sabit ışık çıkışını ifade etmektedir. Daha yüksek değerler fark edilebilir lamba titremesi yaratma olasılığını arttırır. Yeniden şekle göre bir formül daha çıkartırsak;
Flicker indeksi = Area 1/(Area 1 + Area 2)
Flicker Ölçümü
Viso Systems tarafından geliştirilen Flicker Tester uygulaması, akıllı telefonunuz aracılığıyla LED ışık kaynakları ve LED ekranlardan gelen flicker etkisini ölçmeyi mümkün hale getiriyor. Uygulama App Store uygulama mağazasından ücretsiz olarak indirilebilir.
Uygulama flicker indeksi, flicker oranı ve flicker frekansının yanı sıra tam flicker eğrisini de gösteriyor.
Kameraya giren görüntü difüze edildiğinde, uygulama yardımıyla flicker ölçümleri doğru bir şekilde yapılabiliyor. Bu da kameranın önüne bir difüzör, mat bir film veya basit bir kağıt parçası koyularak yapılabiliyor.
Şekil 2 – Flicker Tester isimli mobil uygulamanın ekran görüntüsü ve kullanım talimatları
Flicker Tester uygulamasını aşağıdaki bağlantı yardımıyla iOS cihazlarınıza kolayca indirebilirsiniz.
https://itunes.apple.com/td/app/flicker-tester/id893931726?mt=8
Emre Bey,
Bilgilendirme için teşekkürler böyle bir uygulama olduğunu bilmiyordum.
Hemen indiriyorum. 🙂
Uygulamayı test etme fırsatınız olduysa bilgilendirebilir misiniz?
İyi çalışmalar.
Merhaba, uygulamayı test ettim ve başarılı buldum. Hatta LED lamba incelemelerinde flicker ölçümü için bu uygulamayı kullandım. Kullanmanızı tavsiye ederim.
Ledler için Sabit akım sürücülü driverlarda flicker etkisi olabiliyorken sabit gerilim sürücülü driverlarda flicker etkisi olmaz deniyor Nedir bu konunun detayı ?
LED lineer olmayan bir yüktür. Farklı besleme gerilimlerine karşılık eksponansiyel olarak değişen akım geçişi olur. Sabit gerilimli LED sürücüler genellikle LED sayısı sabit olan LED yüklerini beslemek için kullanılır. Dimleme ve normal çalışma koşullarında bazı dezavantajlara sebep olurlar. Sabit çıkış gerilimi olmasına rağmen, LED sıcaklığı arttıkça LED çipleri üzerinde gerilim düşmeleri yaşanmaktadır. Flicker etkisi AC-DC dönüşüm olan tüm sabit gerilim ya da sabit akımlı LED sürücülerde olmakla birlikte flicker frekansı ve yüzdesinde sürüş topolojisine göre değişimler olmaktadır. En basit tam doğrultmalı sabit akım veya gerilimli LED sürücülerde DC çıkış gerilim,akım frekansı, giriş AC şebeke gerilim,akım frekansının iki katıdır (50 Hz şebeke için 100 Hz, 60 Hz şebeke için 120 Hz). Flicker yüzdesi LED üzerindeki akım ve gerilime bağlı olarak oluşan ışık çıktısının optik sensörlerle ölçülmesiyle belirlenir. Bu frekanslarda ışık çıktısının flicker yüzdesi arttıkça flicker etkisi hissedilebilir olmaktadır. Bu etki 200 Hz ve üzeri çıkış frekanslarında hissedilmeyecek seviyededir. Dimleme, akım veya gerilim kontrolüyle triac, pwm, 1-10v, dali gibi analog ve dijital yöntemlerle yapılabilmektedir. LED sürücünün dimlenmesiyle flicker yüzdesi daha da artacaktır.