Kalibrasyon, bir ölçüm cihazının izlenebilir bir referans cihaza göre belgelenmiş karşılaştırmasıdır. Kalibrasyon, ölçüm cihazlarının yüksek düzeyde doğruluk ve hassasiyet sağlayan çıktılar üretmesini sağlayan süreci ifade eder. Kalibrasyonun temel amacı, ölçüm cihazlarının doğruluğunu sağlayarak ortaya çıkabilecek herhangi bir ölçüm belirsizliğini en aza indirmektir.
Kalibrasyon, bir ölçüm cihazının izlenebilir bir referans cihaza göre belgelenmiş karşılaştırmasıdır. Kalibrasyon, ölçüm cihazlarının yüksek düzeyde doğruluk ve hassasiyet sağlayan çıktılar üretmesini sağlayan süreci ifade eder.
Kalibrasyonun temel amacı, ölçüm cihazlarının doğruluğunu sağlayarak ortaya çıkabilecek herhangi bir ölçüm belirsizliğini en aza indirmektir.
Kalibrasyon yapıldığında ve iki cihaz karşılaştırıldığında, ikisi arasında önemli farklılıklar görülebilir. Farklılıkları düzeltmek için cihaz üzerinde ayarlama yapmak gerekir. Kalibrasyonun bu düzeltmeleri içerdiği düşünülse de ayarlama ayrı bir süreçtir ve kalibrasyona dahil değildir.
Kalibrasyon süreci, üründen ürüne farklılık gösterse de temel olarak kalibratör adı verilen bir veya birden fazla cihaz yardımıyla yapılır. Kalibrasyon sürecinde kullanılan referans kalibratör, daha yüksek seviyeli standartlarda kalibre edilmiş olmalıdır. Referans kalibratörün kalibre edilmemiş olması, ölçümün güvenilir kabul edilmemesine neden olur.
Ölçüm geçerliliği, güvenlik ve kalite açısından son derece önemlidir. Ölçümlerin geçerli olduğundan emin olabilmek için kalibrasyon yapılmalıdır. Tüm cihazların doğruluğu zamanla bozulur. Bu nedenle mevzuata uygunluk düzenli kalibrasyonu şart koşar. Kalibrasyon zorunlu olmasa bile üretilen ürünlerin kalitesi, çalışanların ve müşterilerin güvenliği için kalibrasyon yapılmalıdır.
Cihazların kalibrasyon sıklığı pek çok faktöre bağlıdır. Bu nedenle kalibrasyonun ne sıklıkla yapılması gerektiğinin tek bir doğru cevabı yoktur. Kalibrasyon sıklığını belirlerken ölçümün kritikliği, üreticinin tavsiyesi, kararlılık geçmişi, yasal gereklilikler ve diğer hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Her cihazın tolerans sınırı olarak adlandırılan izin verilen maksimum hata oranı vardır. Kalibre edilen cihazla kalibratör arasındaki ölçüm farklılığı tolerans sınırından küçükse kalibrasyon başarılı, büyükse kalibrasyon başarısız olarak değerlendirilir.
Kalibrasyon sürecinin sonunda kalibrasyon sertifikası adı verilen karşılaştırma raporu düzenlenir. Kalibrasyon raporunda karşılaştırma sonuçları, kullanılan ekipmanlar, çevresel koşullar gibi kalibrasyonla ilgili tüm bilgiler bulunur.
Şirketler için kalibrasyon olağan bir süreçtir ve çoğu zaman zorunludur. Kalibrasyon sürecinin güvenilir olması için akredite kalibrasyon laboratuvarları tercih edilmelidir. Bir laboratuvarın kalibrasyon testlerini gerçekleştirme konusunda yetkinliğinin belirlenmesi için ISO/IEC 17025 standardı uygulanmaktadır.
Ölçümlerin önemli olduğu her yerde kalibrasyon hayati önem taşır. Doğru ölçümler, her gün kullandığımız ve güvendiğimiz çoğu ürün ve hizmetin kalitesi, güvenliği ve yeniliğinin temelini oluşturur.
