Psikolojik Atalet Nedir?

Psikolojide, insanın değişimden rahatsız olması ve belirli bir şeye saplanması olayına atalet denir. Psikolojik atalet, yaratıcılık ve bununla ilişkili problem çözme yeteneği önünde bir engel olarak ortaya çıkmaktadır.

Bir problemi çözmek için sırasıyla; sorunun tanımı, problemin analizi yapılır ve çözüm üretme, çözümü uygulama, değerlendirme ve düzeltme adımları gerçekleştirilir. Problem çözümünde iki sorunun cevabı aranır; Gerçek sorun nedir?, En uygun çözüm nedir?

Karşılaşılan problemler iki gruba ayrılabilir; çözümü bilinen problemler ve çözümü bilinmeyen problemler. Çözümü bilinen problemler, kitaplar, makaleler ve bu alandaki önceki çalışmalar incelenerek çözülebilir. Çözümü bilinmeyen, çelişki içeren problemler ise yaratıcılık ve yenilikçilik gerektirir. Bu tür problemlere yaratıcı problem adı da verilir.

Psikolojik atalet yaşayan bir kişi, karşılaştığı yaratıcı problemin çözümünün yalnızca kendi deneyim ve uzmanlık alanı içerisinde olacağını düşünür. Bu düşünceye sahip kişi, problemin çözümü için tam anlamıyla kapsamlı olarak düşünemez. Bu yüzden psikolojik ataletin problemlerin çözülmesini engelleyerek bilimsel gelişimi yavaşlattığı söylenebilir.

Bir alanda uzmanlaşan bir kişi karşılaştığı problemi çözümünü kendi alanında ya da ilişkili diğer alanlarda arar. Ancak o problemin çözümü farklı bir alanda daha basit yöntemlerle bulunabilir.

Bunu gerçek bir örnekle açıklamak gerekirse; bir makine tasarımı yaparken aşırı ısınma problemini çözmek için çalışan bir kişiyi düşünün. Tasarımcı gövdeye daha büyük soğutucular ekleyerek bu sorunun önüne geçebilir. Ancak ağırlık ve hacim gibi kısıtlayıcı tasarım unsurları (çelişkiler) varsa bu belirtilen problem için bir doğru çözüm olmayabilir. Bu durumda daha kapsamlı bir kümede çözüm aramak gereklidir. Fan ve sıcaklık kontrolü gibi elektronik sistemlerin desteğiyle aşırı ısınma problemine çözüm üretilebilir.

İşte bu tür çözümlere ulaşabilmek için psikolojik ataletin aşılması gereklidir.