Shakhtar Donetsk Stadyumu Mimari Aydınlatması

Donbass Arena’nın kavramsal tasarımını yapan Arup, şehrin doğal zenginliğine gönderme yapmak için yapıyı topraktan çıkan bir elmas şeklinde tasarlamış. Ana fikri, yapının tüm detaylarında görmek mümkün olsa da, en çok dikkat çeken özelliği maçları izlemek için şehrin dört bir yanından akın eden seyircileri karşılayan gece görüntüsü. Stat gece olduğunda tüm seyircileri izleyecekleri gösteriye hazırlamak ister gibi ışıl ışıl aydınlanıyor.

Donbass Arena, dünyada IP ağının erişim, iletişim, eğlence ve operasyonlarla ilgili tüm sistemlerin birleştirildiği bir platform olarak kullanıldığı ilk stadyum örnekleri arasında yer alıyor. Genelde veri, ses, video, aydınlatma gibi pek çok sistem birbirinden bağımsız tasarlanıp uygulanır, bu da birden çok ekibin çalışmasını gerektirir.

Donbass Arena’daki sistem ise stadyumda yatırım harcamaları işletme maliyetlerini ve enerji tüketimini azaltmaya yönelik olanaklar sağlıyor. Bu sistemin kontrolü CISCO Systems tarafından sağlanmıştır. Bu teknolojiye sahip diğer stadyumlar ABD’de New York Yankees, Dallas Cowboys, Miami Dolphins, İspanya’da Santiago Bernabeu, Almanya’da Allianz Arena’da kullanılıyor. Sistemin amacı, futbolseverleri stadyuma daha erken saatte çekmek, daha geç saatlere kadar kalmaya teşvik etmek. Orada bulundukları zamanda daha fazla harcama yapmalarını sağlamak. Böylece, takımların karlarını artırmaktır. Daha çok yatırımcı, daha çok sponsor ve daha büyük ölçekli TV yayın anlaşmaları dolayısı ile daha fazla kar elde etmek.

Cam Yüzeylerin Aydınlatılması

İçeriden cam yüzeylere doğrudan yönlendirilen duvar yıkama armatürlerinin yüzeylere uzaklıkları ve duruş açılarının belirlenmesi için denemeler yapılmış ve armatürlerin ideal konumları belirlenmiştir.

Cam yüzeylerin aydınlatılması, farklı aydınlatma tekniği çözümü gerektiren bir durum olması nedeniyle projede kritik bir rol oynamaktadır. Bu durum camların filtrelenmesi ve arka duvarın ışığı yansıtması ile çözülebilmiştir.

Şematik Kesit Aydınlatma Tasarımı

Son katta geniş açılı armatürler (W2) doğrudan ve dolaylı olarak, alt katlarda ise dar açılı armatürler (W3) doğrudan cam yüzeylere ışık verecek şekilde uygulanmıştır. Binanın taç kısmını ortaya çıkartmak için geniş açılı beyaz renkli armatürler (W1) kullanılmıştır.

Royal Blue LED Işık Rengi

Cam yüzeyleri aydınlatan duvar yıkama armatürleri, tayfsal eğrisi maviden farklı olan royal blue renkteki LED ışık kaynakları kullanılarak projeye özel olarak üretilmiştir.

Stadyumda; 3 restoran, 4 Bar, Fitness center, 180 kişilik konferans salonu, 30 milyon dolara mal olmuş özel bir park alanı bulunuyor. Stadın cephesinde ise etkinliğin (maçlar dışında konser gibi organizasyonlarda yapılıyor) başlamasını bekleyen seyircileri birazdan başlayacak gösteriye hazırlayan cephe aydınlatması bulunmakta. Bu bağlamda cephe aydınlatmasının önemi sadece aydınlatma amaçlı değil.

İstenen renk tonunu belirlemek amacıyla bazı alanlarda denemeler yapılmış ve royal blue renkteki LED ışık kaynakları bu denemelere göre seçilmiştir.

Etkinlik günü ziyaretçilerin stadyumu kendi evleri gibi görmeleri için şehrin kurumsal rengi olan mavi renkli LED wallwasherlar kullanılıyor. Bu durumda, stadyum gündüz bakıldığında şehrin silueti ile bütünleşerek aykırı bir kütle gibi değil sanki hep oradaymış gibi duruyor.

İç mekânda kurulan aydınlatma sistemi sayesinde, yapının gündüz görünümü etkilenmemiştir.

Seyirciler ile ışık sayesinde iletişim kuran stadyum, duygusal etkileşimlerin kurulmasını ve yapının şehir ile özdeşleşmesini sağlıyor. Dış cephe tasarımını gerçekleştiren mimarlar cam ağırlıklı cephe kaplamasının gün ışığında gri renkli gözükmesini sağlamışlar.

Poster Aydınlatması

Cephede merdivenlerin olduğu kısımlarda yer alan posterlerin aydınlatılması için, Prolit projektörler ile bir aydınlatma sistemi kurulmuştur.

Donbass Arena için özel olarak tasarlanan LED wallwasherlar ve LED projektörler cephe aydınlatmasında enerji tasarrufu sağlayarak işletme giderlerinin düşürülmesini sağlamaktadır.

Wallwasherlar, yapının dışında değil içinde bulunmaktadır. Projeye özel olarak seçilen filtreli cam panellerin, ışığı yayma özelliği sayesinde, gündüz gri algılanan cam yüzeyler, gece mavi algılanmaktadır.

Cam yüzeylerden geçtikten sonra renklenen ışığın dışarıdan istenilen şekilde algılanabilmesi için tayfsal eğrisi maviden farklı olan “royal blue” renkteki LED ışık kaynakları özel olarak seçilmiş ve armatürler, bu ışık kaynakları kullanılarak projeye özel üretilmiştir.

İçeriden cam yüzeylere direk olarak yönlendirilen wallwasherların, konumlarına göre farklı optik aksamlar kullanılmıştır. Armatürlerin eğik cam yüzeylere uzaklıkları ve duruş açılarının belirlenmesi için denemeler gerçekleştirilmiş, bu denemeler yoluyla farklı optik aksama sahip armatürlerin ideal konumları belirlenmiştir.

24.000 m² giydirme cam cephenin içeriden aydınlatıldığı projede, cepheyi çevreleyen taç kısmı, beyaz renkte wallwasherlar kullanılarak ortaya çıkarılmıştır. Stadyumun dışında ise cam olmayan yüzeylerde sporcuların devasa posterleri bulunmaktadır. 20 metrelik bu posterlerin aydınlatılmasında kullanılan LED Projektörler 3 metrelik direkler üzerinde birbirinden 45 / 30 /15 derecelik açılarda konumlandırılmıştır.

Günümüz kamusal alanlarının, şehrin asıl sahipleri olan insanlar tarafından benimsenmesi için belli süreçlerin yaşanması gerekiyor. En önemlisi tasarım sürecinde her kesimin katılımcı olabilmesi. Bununla birlikte stadyum gibi büyük bir kamusal alanın insanlar ile duygusal bağlar kurarak etkileşim içinde olması da önemli bir etken. Donbass Arena stadyumu mimari aydınlatması sayesinde bunu sağlayarak kalıcılığını ve kullanım süresini artırmaktadır.

Proje Künyesi

İşveren: FC Shakhtar Donetsk
Genel Müteahhit: ENKA İnşaat ve Sanayi A.Ş.
Mimar: ARUP Sport
Aydınlatma Tasarımı: ARUP Sport
Aydınlatma Firması: EAE A.Ş.
Uygulanan Ürünler: EAE Prolit (Beyaz), EAE Walight (Mavi), EAE Walight (Beyaz)
Metin: Tuna KOCAYURT