Bir kaynaktan yayılarak havada hareket eden enerji veya parçacıklara radyasyon adı verilir. Radyo dalgaları, mikrodalgalar, X ışınları ve gama ışınları elektromanyetik radyasyon çeşitleridir. Görünür ışık da bir çeşit elektromanyetik radyasyondur. Ancak bu gördüğümüz, elektromanyetik spektrumun sadece çok küçük bir kısmını oluşturmaktadır.
Bir kaynaktan yayılarak havada hareket eden enerji veya parçacıklara radyasyon adı verilir.
Radyo dalgaları, mikrodalgalar, X ışınları ve gama ışınları elektromanyetik radyasyon çeşitleridir. Görünür ışık da bir çeşit elektromanyetik radyasyondur. Ancak bu gördüğümüz, elektromanyetik spektrumun sadece çok küçük bir kısmını oluşturmaktadır.
Elektromanyetik radyasyon, bir atom enerjilendirildiğinde ortaya çıkar. Enerji, atom içerisindeki bir veya birden fazla elektronu hareket ettirir. Bu hareket sonucunda elektromanyetik dalga üretilir. Atomun cinsine ve enerji miktarına bağlı olarak elektromanyetik radyasyon ısı, ışık veya farklı bir formda ortaya çıkabilir.
Elektromanyetik spektrumdaki tüm radyasyon çeşitleri elektrik alan ve manyetik alan olarak adlandırılan iki kuvvetin etkileşimi ile üretilir.
Elektrik alan, elektronlar veya protonlar gibi yüklü parçacıklara (atomların parçaları) etki eden ve hareket etmelerine neden olan kuvvettir. Tüm elektrikli cihazların çalışmasını sağlayan elektrik akımı, elektrik alan tarafından sağlanan elektron akışı ile oluşturulur. Bir elektrik alanın gücü metre başına volt (V/m) olarak ifade edilir.
Elektrik alana maruz kalınmasında 10 V/m limit değer olarak alınabilir. Yani 10 V/m değerinin üzerindeki elektrik alanda uzun süre bulunmanın insan sağlığı açısından olumsuz bir durum oluşturacağı söylenebilir.
Manyetik alan ise yüklü parçacıkların hareketiyle oluşur. Bir manyetik alanın gücü tesla (T) veya bir tesla’nın milyonda birine eşit olan microtesla (µT) ile ifade edilir.
Manyetik alanda ise 0,2 µT limit değer olarak alınabilir. Elektrik alanda olduğu gibi bu değerin üzerinde manyetik alana maruz kalmak zararlıdır.
Elektrik hatları, kablolar ve elektrikle çalışan tüm cihazlar elektromanyetik radyasyon üretebilir. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, tost makinesi, su ısıtıcı, elektrik süpürgesi, bilgisayar, televizyon, cep telefonu, telsiz, kamera, modem, avize, lamba gibi elektrikle çalışan tüm cihazlar çevresindeki insanları elektromanyetik radyasyona maruz bırakır.
Radyasyonun zararlı olup olmadığını söylemek için; elektromanyetik alanın gücü, kaynağa olan mesafe ve maruz kalma süresinin uzunluğu bilinmelidir. Yüksek güçteki elektriksel alana uzun süre maruz kalmak çocuklarda ve yetişkinlerde ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Radyasyon ölçümü için elektromanyetik radyasyon test cihazı adındaki el tipi ölçüm aletleri kullanılmaktadır. Bu cihazlar elektrik alan ve manyetik alan ölçümü yaparak önceden tanımlanmış sınırların üzerindeki değerlerde sesli ve ışıklı uyarı yapar. Ölçüm sonucunda radyasyona sebep olan cihazlar tespit edilir ve gerekli önlemler alınır.
