Işık Kirliliğinin Kaynakları Nelerdir?

Yapay ışık kaynakları teoride belirli bir alanı aydınlatmak amacıyla tasarlanmıştır. Pratikte ise hava aracılığıyla yayılan, gökyüzüne yönlendirilen ve kullanılmayan bir miktar ışık yayar. Işığın bu hali tıpkı hava, su, gürültü kirliliği gibi bir çevre kirliliği türüdür ve ışık kirliliği olarak adlandırılmaktadır.

Işık kirliliği, olumsuz etkilere neden olabilen ve çevresel kaliteyi bozabilen bir atık enerji şeklidir. Işık enerjisi, genellikle fosil yakıtların yakılmasıyla üretilen elektrik tarafından üretildiğinden, ışık kirliliği ile hava kirliliği arasında bir bağlantı olduğu söylenebilir. Işık kirliliği, su kaynaklarının veya atmosferin kirlenmesi kadar zararlı görünmese de hala önemli bir çevre kalitesi sorunudur.

Işık kirliliğinin kuşlar ve diğer hayvanlar üzerinde de olumsuz etkileri olduğu unutulmamalıdır. Birçok göçmen kuş, Ay’dan ve yıldızlardan gelen ışık yardımıyla yönlerini bulur. Kentsel alanlardaki ışık kirliliği kuşların yön bulmasını zorlaştırmaktadır.

Işık kirliliğinin bilinen kaynakları ve nedenleri aşağıdaki gibidir.

• Yol, cadde, park, bahçe ve meydanlar gibi alanlarda minimum gereksinimlerin üzerinde yapılan aydınlatma uygulamaları.
• Müşterilerin dikkatini ve ilgisini çekmek için aşırı aydınlatılan endüstriyel ve ticari bina aydınlatmaları.
• Herhangi bir yönetmelikle düzenlenmeyen evlerin iç ve dış mekân aydınlatmaları.
• Otopark ve spor merkezlerinin aydınlatması.
• Işıklandırılmış reklam tabelaları.
• Araç aydınlatmaları.

Aydınlatma planlaması ve uygulaması doğru yapılmış olsa da aydınlatma armatürünün kalitesi düşükse veya tasarımı hatalıysa, aydınlatma cihazları gereksiz zamanlarda açılıyorsa, bakımı uygun şekilde yapılmıyorsa ışık kirliliği artar.

Hava koşulları, ışığın atmosfere yayılmasını artırarak ışık kirliliğinin daha büyük bir sorun haline gelmesine neden olabilir. Kentsel alanlarda hava kirliliğinin oluşturduğu bulut örtüsü, ışık kirliliğinin boyutunu ciddi oranda artırabilir. Aydınlatılan yüzeylerin yansıma katsayıları da gökyüzüne yansıyan ışık miktarını değiştireceğinden ışık kirliliğinin boyutunu etkileyecektir. Örneğin; kuru yüzeylerde yansıma faktörü düşükken, ıslak ya da karla kaplı yüzeylerde yansıma faktörü daha yüksek olacaktır. Bu da kış aylarında daha fazla ışık kirliliği anlamına gelmektedir.

Gökyüzü parıltısı, kamaşma, ışık geçişleri, yansıma, dağınıklık gibi ışık kirliliği unsurlarını azaltmak için pek çok tedbir uygulanabilir. Bunlardan en etkilisi gerekli minimum yoğunlukta ışık kaynaklarını kullanmak ve ihtiyaç olmadığında ışıkları kısmak ya da tamamen kapatmaktır.