Elektrik sigortası, elektrik tesisatı üzerinde beslenilen hat üzerindeki anlık yüksek gerilim, aşırı akım, kısa devre, nominal akımın üzerinde akım geçişi gibi elektriksel olumsuzlukların önüne geçebilmek için termik ve manyetik özelliklerle elektrik enerjisini kesen bir güvenlik önlemidir.
Elektrik sigortası, elektrik tesisatı üzerinde beslenilen hat üzerindeki anlık yüksek gerilim, aşırı akım, kısa devre, nominal akımın üzerinde akım geçişi gibi elektriksel olumsuzlukların önüne geçebilmek için termik ve manyetik özelliklerle elektrik enerjisini kesen bir güvenlik önlemidir.
Seçimi doğru yapılan bir elektrik sigortasının atmasının sebepleri; şebekede anlık gerilim yükselmesi, sigorta nominal akımı üzerinde akım çeken aşırı yükler, bozulan elektrikli cihazlar, güvenlik önlemi olmayan kablolu priz çoklayıcıları, elektrik tesisatında kullanılan iletken kabloların hatalı seçilmesi, sadece yüksek akım çeken çamaşır makinesi, fırın gibi yüklerin beslenmesi için çekilen prizlere başka yüklerinde bağlanarak hat üzerinde aşırı yük oluşturulması, su ve tozun yoğun olduğu ortamlarda uygun priz-anahtar gruplarının kullanılmaması sonucu oluşabilecek kısa devreler olarak özetlenebilir.
Sigorta seçimi, elektrik tesisatında kullanılan iletken kabloların ömrünü de etkilemektedir.
Eğer hattın kapasitesinin üzerinde bir akım geçtiğinde elektrik enerjisini kesmeyen bir sigorta kullanılırsa iletkenler zamanla ısınarak çevresindeki PVC (Polivinil Klorür-Polyvinyl Chloride) yalıtkan malzemenin bozulmasına neden olacaktır.
Özelliğini kaybetmeye başlayan yalıtkan malzeme, çevresindeki diğer hatlara veya elektrik akımının akabileceği herhangi bir iletken üzerine atlama yapabilir. Bu durum çarpılma, yangın gibi risklere sebep olabileceğinden can güvenliği açısından tehlike oluşturmaktadır.
Şekil-1’de 6-63A nominal sürüş akımı aralığında B,C ve D tip sigortaların üzerinden geçen akıma göre açma (devreyi kesme) süreleri (saniye) eğrisi verilmiştir.
Sigortadan nominal olarak geçmesi gereken akımdan %13-%45 (1.13 x In – 1.45 x In) daha fazla geçen akım termal olarak sigorta içerisinde bimetal şeridin farklı sıcaklıklarda genleşen metaller ile tetiklenen mekanik yapı devreyi keser.
Sigorta üreticileri, küçük farklılıklar olsa da genellikle hat üzerinden geçen nominal akımın; B tipi sigortada 3-5, C tipi sigortada 5-10, D tipi sigortada 10-14 katı geçen akımlarda, sigorta içerisindeki manyetik kesme yapısı ile 1 saniyeden daha kısa sürede elektrik enerjisini kesmeye uygun olarak üretilmektedir.
Sigorta seçimi; uygulama türü, elektrik yükünün özelliği, açma süresi hesabı, gerekli nominal akım hesaplamaları, selektivite uygunluğu ve akım-açma süresi eğrisi incelenerek yapılmalıdır.
Şekil-1 B, C, D tip sigortaların akım-açma süreleri (saniye) eğrisi
İç tesisat hesaplamalarında sigorta seçimi selektivite denilen büyük nominal akımlı sigortadan küçük nominal akımlı sigortaya geçiş şeklinde sıralı yönteme göre yapılmaktadır.
Şekil-2 Elektrik sigortalarında selektivite
Şekil-2’de görüldüğü gibi ana besleme hattına yerleştirilen 1 no’lu sigorta 2,3 ve 4 no’lu sigortaların nominal akımlarının toplamına eşit veya doğru oranda fazla akıma sahip olmalıdır. 2,3 ve 4 no’lu sigortalarda varsa eğer besledikleri hatlardaki sigortaların nominal akımlarından fazla olması gerekir. Burada amaç elektrik tesisatı üzerinde bir hatta arıza meydana geldiği zaman sadece ilgili hattın enerjisinin kesilerek diğer hatların çalışmaya devam edebilmesini sağlamaktır.
Tost makinesi çalıştığında, şekil 2’de 2 no lu sigortanın atması gerekirken 1 no atıyorsa sebebi ne olabilir?
a) makinenin termostatı bozuk
b) 1 no’lu sigorta bozuk
c)?
İlginize şimdiden teşekkürler.
Merhaba Bahri Bey, bahsettiğiniz durumda 3 ihtimal var.
Tost makinesine bağlı son sigorta (2 numaralı) arızalı olabilir.
Ana sigorta (1 numaralı) son sigortadan (2 numaralı) daha hızlı olabilir.
Ana sigortanın (1 numaralı) akım değeri son sigortadan (2 numaralı) daha küçük olabilir.
Tost makinesinin arızalı olma ihtimali ayrı bir konu olarak değerlendirilmelidir. Makineniz arızalı da olsa önce cihaza bağlı son sigorta (2 numaralı) atmalıydı.
Ufak bir düzeltme. Sigortalar gerilime karşı koruma yapmaz.anlık veya sürekli olması bu durumu değiştirmez. Eriyen telli sigortalarda tel kesiti 230 V da da ,31,5 kv da da aynıdır. dikkat ederseniz açma eğrisinde de gerilim parametresi yoktur.
MCB’ler (Miniature Circuit Breaker) elektrik yüklerini korumak için kullanılmaktadır. Elektrik yüklerinin giriş gerilim çalışma aralıkları üretici tarafından kullanılacakları bölgeye uygun olarak tasarlanmaktadır. Yazıda geçen anlık yüksek gerilim durumunda eğer sigortaya bağlı elektrik yükünün besleme koruyucuları yetersiz kaldığı ve yükün hasar görme ihtimali durumunda normal besleme akımından daha fazla akım çekebilir ve dolayısıyla yine sigorta içerisindeki bimetal malzeme genleşerek elektrik sigortasının devreyi kesmesine neden olacaktır.
Şebeke besleme gerilimi yıldırım gibi doğal sebeplerle veya üretim, iletim hatlarındaki problemler sonucu tüketicilere nominal durumdan farklı değerlerde ulaşabilir. Tıpkı MCB’deki elektrik yükünün akımı izleyerek devreyi kesmesi gibi gerilimdeki dalgalanmayı izleyerek elektrik yüklerinin zarar görmesini önlemek amacıyla kullanılan elektriksel koruyucular vardır.
SPD (Surge Protection Devices), devreye MCB’den sonra bağlanan elektrik yüklerine paralel bağlı yüksek dirence sahip varistor gibi çalışarak elektrik yüklerini korumaktadır. Şebekedeki gerilimin dalgalanma değerlerine göre direnci değişir ve fazla akım üzerinden akıtılır. Böylece elektrik yükleri gerilim dalgalanmalarından zarar görmez. SPD 3 çeşittir. Tip-1 endüstriyel tesislerde, Tip-2 düşük gerilimle beslenen yükler için ve Tip-3 hassas yükleri korumak için kullanılır.
mrb 16 dairelik bir binada giriş k otomatlarının bazıları aynı anda atıyor sayı değişiyor en az5 en fazla 12 tanesi aynı anda düşüyor dağıtım şirketiyle görüştük bizden kaynaklı bir arıza olamaz diyorlar biz elimizde geldiği kadarıyla denenmesi gereken her şeyi denedik sizce sebebi ne olabilir tşkler
Merhaba Mehmet Bey, böyle bir arıza bana mantıklı gelmiyor. Sigortaların aynı anda atması mümkün görünmüyor. Sigorta değilde kaçak akım rölesi atıyor olabilir mi? Kablo ve buat bağlantıları nemli ortamlarda bulunuyorsa kaçak akım rölesi atabilir. Sigortaları birisi indiriyor olabilir mi?
Emre Bey,
Bilgilendirici yazınız için teşekkürler.Müstakil evde oturuyorum.Çok sık olmasada evin üstünde çok şiddetli gök gürültüsü olması durumunda Hassas ana güvenlik sigortası atıyor.Nedeni hakkında bilgi verebilirmisiniz.Teşekkürler…
Merhaba Fazıl Bey, yorumunuzdan kaçak akım rölesinin attığını anlıyorum. Bu durumda tesisatınız gök gürültüsü değil ancak yağmurun neden olduğu nemden etkileniyor olabilir. Müstakil evlerde sık görülen bir durumdur. Bahçede prizleriniz varsa priz bağlantılarını ve prize giden kabloları kontrol etmenizi öneririm.
Emrr bey merhabalar, sigorta bir şeyleri kapattıktan sonra atıyor buna açıklama bulamıyorum. mesela şofben 1 dk çalışıyor, kapatınca birkaç dk sonra sigorta atıyor. 2000w ısıtıcı 3 saat çalışıyor kapatınca 1-2dk içinde sigorta atıyor. bazen durduk yere atıyor. bir ara şofben kullanılmasa bile günısı ile banyo yapıldığında atıyordu buhardan herhalde diyordum şimdi banyo buhar içinde kalsa da atmıyor bir şeyleri kapatınca atıyor. şofben 15 dk çalışıp şofbeni kapatınca atıyor kapatmayınca 20-25dk daha çalışabiliyor ardından atıyor. akıl sır erdiremiyorum bu duruma
nemli bir bölgedeyin tesisat çürüyebilir mi? sigorta arızalanabilir mi? böyle anormal bir durum ancak şöyle bir sorunda açığa çıkar denilebilecek ya da yüksek ihtimalle şundandır denebilecek bir tespitiniz var mı? bir elektrikçi çağıracağız uygun bir zamanda ama bu garip olaya açıklama bulamamış olmam rahatsız ediyor, saygılar.
Merhaba, öncelikle şunu netleştirmemiz gerekiyor. Sigorta mı atıyor yoksa kaçak akım rolesi mi? Kaçak akım rolesinin üzerinde bir test butonu vardır. Bu şekilde ayırt edebilirsiniz. Ben bu anlattığınız durumda sigortanın değil de kaçak akım rolesinin attığını düşünüyorum.
keşke kaçak akım rölesi atsaydı maalesef c20 kodlu sigorta atıyor. eski bir bina kaçak akım rölesi yok
Sigortanın içindeki metal plakalarla ilgili bir sorun olduğunu düşünüyorum. Sigortaları priz tesisatına B16, aydınlatma tesisatına B10 olmak üzere iyi bir markayla değiştirerek denemenizi öneririm.
İyi günler.Yaklaşık 10 senedir kullandığım mutfağımın 25 amp.sigortası son zamanlarda bazen 5 saatte,bazen 10 dakikada atıyor.Mutfakta buzdolabı,bulaşık makinesi,tost makinesi,kombi ve fırın kullanılıyor.Diğer sigortalar 20 amp.Sebebi ne olabilir?Sigorta ömrünü doldurmuş olabilirmi?
Merhaba Hüseyin Bey, sigortanız 25 amper ise 5.500 W güç sınırınız var demektir. Anlattığınızdan mutfaktaki tüm cihazların tek bir sigortaya bağlı olduğunu anladım. Bu doğru bir uygulama değildir. Buzdolabınızın sürekli olarak 1.000 W güç harcadığınız varsayalım. Geriye 4.500 W güç kalıyor. Fırın ile tost makinesini aynı anda açtığınızda bu sınırı geçebilirsiniz. Bulaşık makinesi de yüksek güç harcayan cihazlardandır. Bu şekilde toplam çekmeye çalıştığınız güç 5.500 W yani akım 25 amper sınırını geçecektir. Sigorta da bunu önlemek için atar. Sigortayı 32 amper ile değiştirerek sorunu geçici olarak çözebilirsiniz. Ancak söylediğim gibi elektrik tesisatınız uygun durumda değil. Bu durum tesisatın yanmasına sebep olabilir.
emre bey 16 anper sigortaya bağlı fişde buzdolabı tv mikrodalga fırın ve uydu alıcı takılı ve yıllardır çalışıyordu fakat bu sabah sigorta atdı sigotayı kaldırdım 20-30 dk sonra tekrar atdı bu durum olurken mikro dalga fırın hariç diğer elektrikli aletler çalışıyordu. ilk sigortayı atdırdığında ana sigortayı atdırdı 2. sinde 16 anperlik sigortayı atdırdı 3. defa ana sigortayı atdırdı ve şimdi ana sigortayı ve buzdolabına bağlı sigortayı kaldırdım tekrar bekliyorum ne olacak diye. yorumunuzu bekliyorum tşk ler
Merhaba Sema Hanım, cihazlarınızda veya elektrik tesisatınızda kısa devre var gibi görünüyor. Cihazları belirli aralıklarla tek tek fişe takarak sorunun hangisinden kaynaklandığını bulabilirsiniz. Sorun devam ederse tekrar yorum gönderebilirisiniz. Bu yorumda ana sigortanın akım kapasitesini de yazmanızı rica ederim. Ana sigorta dediğiniz kaçak akım rölesi ise onu da belirtiniz. Kaçak akım rölesi üzerinde bir test butonu olur bu şekilde ayırt edebilirsiniz.
Mmerhaba emre bey benim dairemin içindeki sigorta paenlinde siemens marka kaçak akım rolesi surekli atıyor oda sigortalarım 16 amp takılmış mutfakta kombi dolap tost makinesi bulaşık makinesi bağlı evde kilerde derin dondurucu var bu saydıklarımdan sadece kombi ve tost makinesi a sınıfı değil sigortam atıyor durduk yere kaçak akımdan sigortalardan atmıyor. tv arızalandı bu yüzden oturduğum semtte elektrik kesintileri geçen yıl çok çok sık oldu sigortalarım flash marka 16 amp elektrikçi çağırdım bir kaç kere ama hepsi ayrı ayrı seyler anlattı güvenemedim. Ne yapmalıyım
Merhaba Erçin Bey, kaçak akım rölesi atıyorsa tesisatınızda ya da cihazlarınızda kaçak vardır. Örneğin fırınınızın, tost makinenizin resistansında kaçak olabilir. Bu cihazları çalıştırdığınızda röle atıyorsa o cihazlarda kaçak var demektir. Buzdolabı ve kombi kaçak yapıyorsa bunu tespit etmek biraz daha zor olabilir. Eviniz müstakil ya da nemli bir bölgedeyse tesisatla ilgili problem olabilir.
Diğer bir ihtimal de sigortaların yüksek akımda devreyi kesmemesi olabilir. Öncelikle kaçak akım rölesinin akım sınırının sigortalardan daha yüksek olduğunu kontrol etmelisiniz. Öyleyse sigortaları güvenilir bir marka ile değiştirmenizi öneririm. Evinizde B tipi sigortaları tercih edebilirsiniz.
Merhaba.
Evden uzun süreli ayrıldığım zamanlarda sigorta düğmelerini sadece buzdolabı çalışacak şekilde ayarlıyorum. Bir ay gibi bir zaman zarfında döndüğümde mutlaka büyük sigorta düğmesi atmış oluyor. 14 katlı bir TOKİ apartmanı. Sadece buzdolabının çalışmasından hareketle sigortayı attıran buzdolabıdır çıkarımı yapılabilir mi yoksa tesisatta başka bir problem olması da muhtemel mi?
Teşekkürler.
Merhaba Coşkun Bey, büyük sigorta düğmesi dediğiniz büyük bir olasılıkla kaçak akım rölesidir. Kaçak akım rölesi üzerinde test butonu olur onu bu şekilde ayırt edebilirsiniz. Eğer kaçak akım rölesi atıyorsa tesisatta veya güce bağlı cihazların herhangi birinde kaçak olabilir.
Merhaba,
Cevap için teşekkürler. Kaçak akım rölesi değil, ayrı ayrı prizleri kontrol eden küçük sigorta düğmelerinin üzerindeki evdeki tüm gücü kesen büyük sigorta düğmesi; üzerinde test butonu yok.
15 hp dalgic pompa 1-2 saat çalışıp 25 amp lik sigorta attiriyor (saatteki sigorta).saat ile kuyu arası 100 m. Motor 90 m. Aşağıda.
Acaba neden?
Merhabalar. 250 watt elektrikli ızgara prize takılinca bir ya da iki dakika sonra kaçak akım rolesi atıyor. Rölem legrand 30 mA , değişik prizlerde de denedim ama atıyor. Evim 2.katta bugün yağmur yağdı. Bunu etkisi olmuş olabilir mi bilmiyorum. Izgara Almanyada hediye geldi. Uyumsuz olabilir mi ne yapmam gerekir. Şimdiden Teşekkürler.
Elektrikli ızgara içindeki rezistansta kaçak var gibi görünüyor. Rezistans değişimi sorunu çözebilir.
Teşekkür ederim.
merhaba hocam benim oturdugum dairede yagmurlu havalarda sabah kalkıyorum kaçak akım rölesi atmış oluyo bide gün içinde yagmur yagarsa yapıyo binada bu durum 2 yada 3 dairede daha var bu sorun neyden kaynaklanır size zahmet bilgilendirebilirmisiniz.
Merhaba, elektrik tesisatınız bağlantı noktalarından suya maruz kalıyor olabilir. Yağmurlu bir günde priz içleri ve buat kutularını kontrol etmenizi öneririm.
Merhaba Emre Bey;
Akşam odamıza arı girdi, çıkmasını sağlamaya çalışırken elimdeki bez parçasını avizeye doğru vurdum. Ve tüm ampuller söndü, şalter attı. Sonrasında ampülleri başka bir yerde denediğimde ikisinin sağlam kalıp, ikisinin bozulduğunu gördüm. Sağlam olanları avizeye tekrar taktım ama yanmadılar. Acaba avizeyi mi bozmuş olduk? Yardımcı olursanız sevinirim, teşekkürler..
Merhaba Hatice Hanım, anlattığınız senaryoda avizenizin arızalandığını düşünmüyorum. Avizenin elektrik bağlantısının yapıldığı bölümde bir kısa devre olmuş olabilir. Eğer sigortayı açtığınızda tekrar atmıyorsa kısa devre sorunu ortadan kalkmıştır. Eğer anahtarı açtığınız halde lambalar yanmıyorsa büyük bir olasılıkla elektrik bağlantısı kopmuştur. Bir elektrikçiden yardım almanızı öneririm.
Merhaba hocam benim evde şems marka şartel kilimayı actıgımda atıyor acaba sorun nedir
Merhaba Mustafa Bey, evinizde bulunan sigortaları bilindik markalarda değiştirmenizi öneririm. Sorun çözülmezse tesisat üzerinde kontrollere başlayabilirsiniz.
Merhabalar 3. Katın ziline basılınca 4. Katın sigortası apartman girişinden neden atar?
Merhaba Ercan Bey, bu soruya cevap verebilecek biri olduğunu sanmıyorum. 🙂
Merhaba Emre bey, yeni bir eve taşındık kaçak akım rölesi ara sıra attı. Kaçağı ararken şu yöntemi denedim. Bulaşık makinesi, kombi, klima fişlerini hızlı bir şekilde bir kaç kere prize taktığımda cihazın açık olmasından bağımsız olarak ve farklı prizlerde kaçak akım rölesini her cihazda açtı. Hatta bazen panodaki yangın korumayı açtı. Acaba yöntem mi yanlış yoksa cihazların hepsi arızalı mı? Bu cevabı bir süredir arıyorum. Teşekkürler
Merhaba, çok büyük bir olasılıkla cihazlarınızda değil elektrik tesisatınızda bir kaçak var. Elektrik tesisatınızı kontrol ettirmelisiniz.
Merhaba Emre bey fırın rezistansı kısa devre yaptı ve oturduğum dairenin ve ortak alan asansör,aydınlatma ve merkezi sistem doğalgaz hepsinin enerjisi kesildi.elektrik panosunun yanına gittiğimde dairemin ve ortak alan elektrik saatlerindeki kaçak akım rölesinin attığını gördüm.Şimdi size sorum benim daire ile ortak alanın ne gibi bir bağlantısı olabilir .Alakanıza şimdiden teşekkür ederim saygılar
Evinizdeki sigorta sistemi arızalı ya da uygun değil. Ev içindeki panodan kesmediği için bir sonraki noktadan kesiyor. Çok tehlikeli bir durumdur. En kısa süre içerisinde bir elektrikçiye baktırmanız gerekir.