Çin’de bir şehir, geceleri sokakları aydınlatmak üzere dolunaydan sekiz kat daha parlak olması planlanan bir uydu fırlatmaya hazırlanıyor fakat gök bilimciler bunun ışık kirliliğini 50 kat kötüleştirebileceğini düşünüyor.
Çin’de bir şehir, geceleri sokakları aydınlatmak üzere dolunaydan sekiz kat daha parlak olması planlanan bir uydu fırlatmaya hazırlanıyor fakat gök bilimciler bunun ışık kirliliğini 50 kat kötüleştirebileceğini düşünüyor.
People’s Daily Online’nın bildirdiğine göre, Çin’in güneybatısındaki Chengdu şehrinin bilim insanları uzaya gönderecekleri aydınlatma uydusunun 15 ila yaklaşık 130 kilometrekarelik alanı aydınlatmaya yetecek bir ışık sağlayabileceğini ve bu sayede sokak lambalarını ortadan kaldırabileceklerini düşünüyor.
“Sahte aylar” ne zaman fırlatılabilir?
Chengdu Havacılık Bilimi ve Teknolojisi Mikroelektronik Sistem Araştırma Enstitüsü (CASX) Başkanı Wu Chunfeng, 2020’ye yönelik planları özetleyerek uydunun ay ışığını tamamlayacağını söyledi. Ancak China Daily, üç yapay ayın 2022’de fırlatılacağını bildirdi. Wo, “Daha sonra üç devasa ayna 360 derecelik yörünge düzlemini bölerek alanı 24 saat boyunca sürekli aydınlatacak,” diye belirtti. “Yapay ayın 50 kilometrekarelik bir alanı aydınlatmak için kullanılması, 1,2 milyar yuanlık elektrik tasarrufu sağlayabilir.” Yani yaklaşık 172 milyon dolarlık bir tasarruf.
Neden “sahte aylar” kötü bir fikir?
International Dark-Sky Association (Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği) Kamu Politikası Yöneticisi John Barentine, “Chengdu ‘yapay ay’ zaten ışık kirliliği sorunu yaşayan bir şehrin gece aydınlığını önemli ölçüde artıracak. Bu ise hem ışığı istenmediği anda kapatma veya kısma şansı olmayan Chengdu sakinleri hem de içeri sığınıp kepenkleri, panjurları kapatamayacak olan, şehirdeki yabani yaşam popülasyonu açısından sorunlar yaratacak,” diyor. “Potansiyel olarak bu durum, öncelikle zaten çözülmüş bir soruna yeni bir yaklaşım gibi görünen önemli, yeni çevre sorunları yaratır.”
“Sahte aylar ne kadar parlak olacak?
People’s Daily haberine göre yapay ayın parlaklığı gerçek ayınkinden sekiz kat fazla olabilir. Geçen yıl yayımlanan, “Ay ışığı ne kadar parlak?” başlıklı akademik bir makale, ideal koşullar altında mümkün olan en parlak dolunay aydınlığının yaklaşık 0,3 lüks olmakla birlikte genellikle 0,15-0,2 lüks aralığında olduğunu belirtiyor. “Lost Constellations: A History of Obsolete, Extinct, or Forgotten Star Lore” isimli kitabın yazarı Barentine, “Yani ‘yapay ay’ 1,6 lüks gibi oldukça yüksek bir aydınlık sağlıyor,” diye açıklıyor. Barentine ayrıca yansıtıcı yüzeylerinin boyutlarını bilmeden Çin uydularının yaydığı ışığı hesaplamanın zor olduğunu, 1,6 lükslük ışığın bütün gökyüzüne eşit oranda yayılması (tam açı = 2π steradyan) halinde gökyüzü parlaklığının 1,6/(2π) = 255 mcd/m2’ye eşdeğer veya yay-saniye kare başına yaklaşık 14,1 büyüklüğünde olacağını belirtiyor ve ekliyor: “Bu ise dünyanın en büyük şehirlerindeki gibi, çok kalabalık bir kentsel alanda gökyüzü parıltısı yoğunluğuna denk gelir.”
Sahte aylar neden çok daha fazla ışık kirliliğine yol açacak?
Gökbilimciler zaten dolunaydan, ışığının kirliliği yıldızların görünmesini daha da zorlaştırdığı için kaçınıyor fakat Barentine’e göre sahte aylar söylenenden çok daha fazla ışık kirliliğine yol açacak. “Kıyaslama yapma amacıyla 2015’te elde edilen uydu verilerini kullanırsak gökyüzü parıltısı nedeniyle Chengdu merkezindeki gökyüzü parlaklığının 5,43 mcd/m2 veya yay-saniye kare başına yaklaşık 18,25 büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor,” diyor Barentine. Işığın, gece gökyüzünde eşit yayıldığını varsayarsak bu (Barentine’in hesaplamasıyla) 0.00543 cd/m2 * 2π steradyan = 0,034 lükslük bir aydınlığı ifade ediyor. “Bu nedenle ‘yapay ay’ yerdeki aydınlatma seviyesini yaklaşık 47 kat artırıyor,” diye açıklıyor Barentine.
Yapay aylar yeni bir fikir mi?
1993 yılında Rusya “uzay aynası” denemesi gerçekleştirdi fakat 1920’lerde Alman bilimci Hermann Oberth, güneş ışığını yeryüzünde belirli bir yere yansıtmak üzere kullanılabilecek 100 m genişliğinde içbükey bir aynadan uzay istasyonu fikrini ortaya attı. Alman Ordusu II. Dünya Savaşı sırasında “güneş silahı”na dayanak olarak bu fikirle ilgilendi.
Uluslararası Ay Gözlem Gecesi nedir?
NASA geçtiğimiz 20 Ekim Cumartesi günü “Uluslararası Ay Gözlem Gecesi” hazırlıklarını gerçekleştirirken “sahte aylar” fikri ortaya kondu. Dünya çapında her yıl düzenlenen kutlama kapsamında, bu yazının hazırlandığı sırada planlanmış 761 ay seyri etkinliği bulunuyordu. Önümüzdeki yıl “Uluslararası Ay Gözlem Gecesi” etkinlikleri 5 Ekim 2019’da düzenlenecek.
PLD Türkiye (Çeviri), Forbes (Haber Kaynağı)
