LED deyince herkes bir şeyler söyleyebilir, ama gerçekten kaç kişi LED hakkında bilgi sahibi? LED nedir? LED’ler nasıl çalışır? Soğutucu nedir? LED ışıkları akkor veya floresan’dan daha mı iyi?
LED… Bu kısaltmayı son zamanlarda oldukça fazla duyuyoruz. Bu yeni teknoloji son zamanlarda küresel pazarda sıçrama yaptı. LED deyince herkes bir şeyler söyleyebilir, ama gerçekten kaç kişi LED hakkında bilgi sahibi? LED nedir? LED’ler nasıl çalışır? Soğutucu nedir? LED ışıkları akkor veya floresan’dan daha mı iyi?
Yeni başlayanlar için; LED, light emitting diode yani Türkçe karşılığıyla ışık yayan diyot anlamına gelmektedir. Tamam ama sadece bir diyot nasıl ışık yayabilir?
Bu gibi pek çok soru kafanızda oluşabilir. Nasıl çalıştıklarını, ne yapabildiklerini, gelecekte nasıl kullanılacaklarını paylaşalım, hızlıca ama olabildiğince detaylı bir şekilde LED’ler üzerinden geçelim.
LED’in Tarihi
Işık yayan diyot teknolojisinin ilk patenti 1961 yılında Texas Instruments bilim adamları tarafından alınmıştır. Pazara ilk kez 1962’de sunuldu ancak o zamanlarda yalnızca çok özel uygulamalarda ve 1960’ların sonlarında elektrikli cihazlar üzerinde küçük kırmızı gösterge ışığı olarak kullanıldı.
2000’lere kadar LED aydınlatma amaçlı bir ışık kaynağı olarak görülmedi. 2006 yılında watt başına 100 lümen etkinliği elde edilince LED teknolojisi dikkatleri üzerine çekmeyi başardı. Günümüzde LED’lerin gelişimi oldukça hız kazanmıştır. LED teknolojisinde son yıllarda çok sayıda yenilik görüldü, bu sayede hayatımızdaki yeri ve uygulama alanları hızla genişlemektedir.
Sylvania firması LED teknolojisinin gelişimyle ilgili yararlı ve kapsamlı bir çizelge yayınlamıştı. Aşağıdaki grafikte detayları inceleyebilirsiniz.
LED’ler Nasıl Çalışır?
Eğer akkor teknolojisinin çalışmasına aşina iseniz, buradaki bilgi LED’lerin nasıl çalıştığını anlamada bir işe yaramayabilir. LED teknolojisi daha önce gördüğümüz herşeyden çok daha farklıdır.
Aşağıdaki görsel ortalama bir LED lambanın temel bileşenlerini göstermektedir.
LED’in tanımı şu şekilde yapılabilir; üzerinden elektriksel akım geçtiğinde ışık yayan yarı iletken cihazlara LED adı verilir.
Diyot, basit bir yarı iletken türüdür. Üzerinden elektrik akımı geçtiğinde parlar. Bu bizim LED’den nasıl ışık aldığımızı açıklamaktadır. Çoğu zaman, birden fazla diyot LED dizisi oluşturmak için kullanılır, bu da daha fazla ışık elde edilmesini sağlar.
Elektrik akımı diyota geldiğinde, akım fosfor kaplamasından geçerek ışık yayar. Bu kaplama sayesinde ışık kalitesi artırılır ve renk sıcaklığı ayarlanır.
LED’ler geleneksel ışık kaynakları kadar doğal ışık üretmez ve tek bir yönde ışık yayarlar. Günümüzde aydınlatma mühendisleri, diyottan gelen ışığı yumuşatmak ve yansıtmak için özel difüzörler ve optikler kullanarak büyük ilerleme kaydetti.
LED Sürücü Nedir?
Işık yayılmadan önce LED sürücü tarafından elektrik akımı oluşturulmalıdır. Peki sürücü nedir? Floresan lambaların aksine LED’ler balast gerektirmez. Bunun yerine elektriği kontrol etmek için sürücüleri kullanırlar. (Günümüzde, sayıca az olmasına rağmen sürücüsüz çalışan LED’ler piyasada yavaş yavaş yer almaktadır.) Sürücüler iki şey yapar, birincisi elektriği doğru akıma dönüştürür, ikincisi elektriği kontrol (loşlaşma için sinyal yaratma, voltajdaki değişimlere yanıt verme gibi.) edebilir.
LED Soğutucu Nedir?
LED lambaların uzun ömürlü olmaları da önemlidir. Burada da soğutucu ile tanışıyoruz. Soğutucu diyotlar üzerindeki ısıyı çekerek uzaklaştırır. Bu sayede erken bozulmalarını önler ve uzun ömür sunabilmelerini sağlar. Soğutucular karşımıza genellikle termal fin (genişletilmiş yüzey) formunda çıkar.
Yeni LED lambalarda soğutucu yüzeyleri lamba içinde gizlenmiş veya tamamen farklı bir ısı dağıtıcı tasarımı kullanılmış olsa da soğutucunun görevini bilmek önemlidir.
LED Işıkları Akkor veya Floresan’dan Daha Mı İyi?
LED teknolojisi bir kaç alanda akkor ve floresan teknolojisiyle karşılaştırılabilir. Akkor ve floresan geleneksel aydınlatma teknolojileri arasında enerji verimiyle öne çıkan en yaygın teknolojilerdir.
Aydınlatma’nın toplam maliyetini anlarsanız, LED aydınlatma sizin için daha mantıklı hale gelebilir.
Geleneksel aydınlatma sistemlerinin toplam maliyet dağılımı aşağıdaki gibidir.
Günümüzde LED lambaların bir çoğu benzer ışık şiddetinde akkor flamanlı lambalara göre 5-7 kat daha pahalıdır. Kompakt floresan lambalara göre ise 2-3 kat daha pahalıdır. Yine de, teknolojik olarak son derece gelişmiştir. Bu sayede yüksek renksel geriverim performansı sunar ve belirli dalga boyunda ışık yayarak objeleri daha canlı hale getirebilir. Bu yüzden LED’in geleceği hakkında olumlu beklentiler çokça mevcut. Renksel geri verimleri sürekli artıyor ve verimleri gün geçtikçe daha da artıyor.
Bazı kriterlere göre LED’lerin geleneksel aydınlatma kaynakları ile karşılaştırmasına yakından bakalım.
*LED’lerin fiyat ve özellik bakımından pek çok çeşidi vardır. Yukarıdaki fiyatlar orta seviye bir lambanın fiyatını belirtmektedir.
Bu içeriğin hazırlanmasında Regency Lighting kaynağından bazı içerik ve görsellerden yararlanılmıştır. Aklınıza takılan tüm soruları yorum bölümünden bize iletebilirsiniz. E-Posta bültenimize abone olarak yeni içeriklerden haftalık olarak haberdar olabilirsiniz. Kesinlikle rahatsız edici sıklıkta gönderim yapılmaz ve istediğiniz zaman abonelikten çıkabilirsiniz.
