Kapasitör ya da diğer adıyla kondansatör, elektrik enerjisini depolamaya yarayan bir elektronik bileşendir. Diğer tüm elektronik bileşenler gibi kapasitörler de ani voltaj yükselmelerine karşı son derece hassastır. Voltaj dalgalanmaları, kapasitörlere kalıcı olarak zarar verebilir ve arızalanmasına neden olabilir. Bir kapasitörün arızalı olup olmadığını test etmek için farklı yöntemler vardır.
Kapasitör ya da diğer adıyla kondansatör, elektrik enerjisini depolamaya yarayan bir elektronik bileşendir.
Bir devredeki kapasitöre elektrik akımı uygulandığında kapasitör plakasında enerji birikmeye başlar. Kapasitör plakası daha fazla şarj kabul edemez hale geldiğinde kapasitör tamamen dolmuştur. Devre depolanan bu enerjiyi talep ettiğinde kapasitör boşalmaya başlar.
Diğer tüm elektronik bileşenler gibi kapasitörler de ani voltaj yükselmelerine karşı son derece hassastır. Voltaj dalgalanmaları, kapasitörlere kalıcı olarak zarar verebilir ve arızalanmasına neden olabilir.
Elektrolitik kapasitör ve seramik kapasitör iki ana kapasitör türüdür. Elektrolitik kapasitör içerisinde iyonik bir sıvı bulunur. Seramik kapasitörlerde ise dielektrik ortam olarak ince bir seramik katman yer alır.
Elektrolitik kapasitörler, kısa sürede fazla akım boşaltılması ya da zamanla kuruması nedeniyle şarj tutamaz hale gelir. Seramik kapasitörler ise genellikle katmanlar arası kaçaklar nedeniyle arızalanır.
Bir kapasitörün arızalı olup olmadığını test etmek için farklı yöntemler vardır.
Kapasitörler bozulmaya başladığında çoğunlukla şişer, çatlar, rengi atar veya sızıntı yapmaya başlar. Bu nedenle bir kapasitörü görsel olarak incelemek arızayı tespit etmenin en kolay yoludur. Kapasitör kusursuz görünüyor olsa bile arızalı olabilir.
Bir kapasitörü test etmenin en hızlı ve en doğru yolu kapasitans ölçer özelliğine sahip bir dijital multimetre kullanmaktır. Orta ve üst düzey multimetrelerin birçoğunda bu işlev vardır.
Kapasitörü test etmek için devre kartından ayırmak gerekir. Multimetre düğmesi kapasite ölçme moduna (dikey iki çizgi içeren sembol ya da F harfi) getirilir. Multimetre probları polariteye dikkat edilerek kapasitörün terminallerine bağlanır. Multimetre ekranında okunan kapasite, kapasitör üzerinde yer alan kapasitans (farad F, mikrofarad µF) değeriyle karşılaştırılır. Multimetre okumaları kapasitör üzerinde belirtilen değerlere yakınsa kapasitör iyi bir kapasitör olarak kabul edilebilir. Ölçülen değer ile gerçek değer arasında büyük bir fark varsa ya da ölçülen değer sıfırsa, kapasitör arızalıdır ve değiştirilmelidir.
Başlangıç seviyesi multimetrelerin büyük bir çoğunluğunda kapasitans ölçme özelliği yoktur. Multimetrede kapasite ölçer özelliği yoksa bile kapasitörü test etmek, iyi ve kötü kapasitörü ayırt etmek mümkündür.
Bu yöntemde de kapasitörü test etmek için devre kartından çıkartmak gerekir. Dijital multimetre direnç (ohm) ölçmek için ayarlanır. Multimetre propları polariteye dikkat edilerek kapasitörün uçlarına bağlanır. Multimetre ekranında yavaşça yükselen bir direnç okuması gösterilir ve kısa bir süre sonra açık devre anlamına gelen sonsuz direnç gösterilir. Bu test birkaç kez tekrarlanır ve okunan direnç değerleri not edilir. İyi bir kapasitör her denemede benzer sonuçlar gösterir. Sonraki testlerde sabit bir direnç okunursa kondansatör arızalıdır.
Kapasitörleri test ederken çok dikkatli olunmalıdır. Kapasitör test edilmeden önce boşaltılmazsa uçlarına dokunulduğunda elektrik çarpmasına neden olabilir. Kapasitörü boşaltmak için deşarj direnci adı verilen yüksek güç derecesine sahip dirençler kullanılır. Kapasitör terminalleri arasına tornavida dokundurarak da kapasitörü boşaltmak mümkündür. Bu tehlikeli bir işlem olduğundan son çare olarak kullanılmalı ve çok dikkatli olunmalıdır.
Kapasitörler, birçok elektrikli cihazın içinde yer alır ve çeşitli işlevleri yerine getirir. Kapasitörlerin bir ya da birden fazlasının arızalanması, devre kartının işlevini yerine getirememesine neden olur. Kapasitörleri test etmenin burada bahsedilen yöntemler de dahil olmak üzere birçok yolu vardır. Burada paylaşılan prosedürler en etkili olanlarıdır.
