Simetrik ışık kaynakları ışığı her yönde eşit olarak dağıtır. Asimetrik ışık kaynakları ise ışığı tek bir yönde yoğunlaştırır. Simetrik ve asimetrik aydınlatma arasındaki temel fark budur. İç ve dış mekân aydınlatma uygulamalarında, kamaşmayı en aza indirmek, görsel performansı iyileştirmek, ışık kirliliğini önlemek ve homojen bir aydınlatma sağlamak için doğru ışık dağılımı ve açısını seçmek son derece önemlidir.
Simetrik ışık kaynakları ışığı her yönde eşit olarak dağıtır. Asimetrik ışık kaynakları ise ışığı tek bir yönde yoğunlaştırır. Simetrik ve asimetrik aydınlatma arasındaki temel fark budur.
Işığın her yönde eşit olarak yayılması, geniş alanların genel aydınlatması ve vurgu aydınlatmaları (spot ışıkları) için idealdir. Işık dağılımını kontrol etmek için çok dardan çok geniş açıya kadar farklı tipte lens ve reflektörler bulunmaktadır.
Asimetrik ışık kaynaklarında parlak ışık istenilen açıda yönlendirilebilir. Işığın yönlendirilmesi, ışığın ihtiyaç duyulmayan alanlarda israf edilmesine ve ışık kirliliğine engel olur.
Yol aydınlatması gibi uygulamalarda aydınlatma armatürleri yol kenarlarındaki direklere monte edilmiştir ve ışığın ihtiyaç duyulan alanı aydınlatacak şekilde yönlendirilmesi gerekir. Direklerin tepesindeki sokak lambaları yol yüzeyine paralel (eğimsiz) olsa bile tüm ışığını yol yüzeyine yansıtabilir. Bunu mümkün kılan yol aydınlatmaları için özel olarak geliştirilmiş asimetrik lenslerdir.
Örneğin, 60*120 derece açıya sahip bir asimetrik lens ışığı yol genişliği boyunca 60 derece, yol uzunluğu boyunca 120 derece açıyla yayacaktır. Bu sayede direkler arası mesafe artırılacak, yolu aydınlatmak için ihtiyaç duyulan direk ve armatür sayısı azaltılacaktır.
Sokakların yanı sıra, stadyumlarda, spor sahalarında, tiyatrolarda da asimetrik aydınlatma armatürleri kullanılmaktadır. Bu tür alanlarda asimetrik ışıkların kullanılması, seyircilerin karşılaşma veya gösteriyi parlak ışıklardan rahatsız olmadan konforlu bir şekilde izlemesini mümkün hale gelir.
İç mekân aydınlatmalarında genellikle simetrik ışık kaynakları kullanılsa da asimetrik ışık dağılımı iç mekanlarda da kullanılabilir. Örneğin, evin bir köşesindeki okuma ışığı asimetrik bir ışık dağılımına sahip olursa yalnızca ihtiyaç duyulan alanı aydınlatır ve odadaki diğer kişileri rahatsız etmez.
Rahatsız edici kamaşmayı önlemek için aydınlatma armatürlerinin eğimi ayarlanabilir veya ışık kaynağını gizlemek için siperlik kullanılabilir. Işığı aydınlatma armatürünün yönünü değiştirerek kontrol etmek, ışığın bir kısmının kaybolmasına ve kamaşmaya neden olabilir.
Şekil 1. Simetrik aydınlatma örneği
Şekil 2. Asimetrik aydınlatma örneği
Simetrik ve asimetrik ışık dağılımına sahip pek çok çeşit aydınlatma elemanı bulunmaktadır. İç ve dış mekân aydınlatma uygulamalarında, kamaşmayı en aza indirmek, görsel performansı iyileştirmek, ışık kirliliğini önlemek ve homojen bir aydınlatma sağlamak için doğru ışık dağılımı ve açısını seçmek son derece önemlidir.
