Akım akışını kontrol etmek veya birçok farklı şekilde gerilim düşümü elde etmek için hem elektrik hem de elektronik devrelerde kullanılabilen çok farklı değerde direnç vardır. Direnç değerleri genellikle renk kodlarıyla belirtilir. Pratik olarak bir watt’a kadar güç derecesine sahip tüm dirençler renk bantlarıyla işaretlenmiştir.
Akım akışını kontrol etmek veya birçok farklı şekilde gerilim düşümü elde etmek için hem elektrik hem de elektronik devrelerde kullanılabilen çok farklı değerde direnç vardır. Direnç değerleri genellikle renk kodlarıyla belirtilir. Pratik olarak bir watt’a kadar güç derecesine sahip tüm dirençler renk bantlarıyla işaretlenmiştir. Kodlama IEC 60062 uluslararası standardında tanımlanmıştır.
Aşağıdaki tabloda hangi rengin, hangi sayısal değere karşılık geldiği gösterilmektedir.
Dirençlerin okuma yönü her zaman net olmayabilir. İlk başlangıç genellikle kurşuna en yakın olan taraftır. Altın veya gümüş renkli bir bant var ise her zaman son gruptur.
Dört bant dirençler
Dört bantlı renk kodlu direnç en yaygın kullanılan çeşittir. Dört bant dirençlerin soldan ilk iki rengi sayısal değeri, üçüncü rengi çarpanı ve son renk ise toleransı belirtir. Örnek olarak verilen dirençteki renkler sırası ile sarı, mor, kırmızı ve gümüş renkleridir. Sarı rengin değeri dört, mor rengin değeri ise yedidir. Üçüncü bantta olan kırmızı rengin çarpan değeri yüzdür ve son olarak dördüncü bantta olan gri rengin tolerans değeri yüzde ±10’dur.
Direnç değerini hesaplayacak olursak ilk iki rengin değerleri yan yana yazılır ve devamında çarpan değeri ile çarpılır.
Beş bant dirençler
Beş bant renk kodlu dirençler yüksek hassasiyetli dirençlerdir. Beş bant dirençlerin soldan ilk üç rengi sayısal değeri, dördüncü rengi çarpanı ve son renk ise toleransı belirtir. Örnek olarak verilen dirençteki renkler sırası ile mavi, gri, siyah, kırmızı ve mor renkleridir. Mavi rengin değeri altı, gri rengin değeri sekiz, siyah rengin değeri sıfır, kırmızı rengin çarpan değeri yüzdür ve son olarak mor rengin tolerans değeri yüzde ±0,1’dir.
Direnç değerini hesaplayacak olursak ilk üç rengin değerleri yan yana yazılır ve devamında çarpan değeri ile çarpılır.
Altı bant dirençler
Altı bant renk kodlu dirençler genellikle sıcaklık katsayısını belirtmek için ek bir bant bulunan yüksek hassasiyetli dirençlerdir. Direnç değerinin hesaplanması beş bant dirençler ile tamamen aynıdır. Beş bant dirençlere ilave olarak altıncı bantta yer alan renge göre direnç değerinin sıcaklığa göre ne kadar değişeceği hesaplanmaktadır. Örnek olarak verilen dirençteki son renk olan kırmızının sıcaklık katsayısı değeri 50 ppm’dir. Bu durumda sıcaklığın 10 °C değiştiği bir durumda direnç değerinin yüzde kaç değişeceğini hesaplamak istersek;
Bu durumda örnekte verilen direncin değerini de hesaplarsak yeşil rengin değeri beş, mavi rengin değeri altı, siyah rengin değeri sıfır, turuncu rengin çarpan değeri bindir ve mor rengin tolerans değeri yüzde ±0,1’dir.
Örnekte hesaplanan 560k ohm’luk direncin değerinin 10 °C’lik sıcaklık değişimi olduğunda 280 ohm değişebileceği hesaplanmış oldu.
