Direnç Nedir, Ne İşe Yarar?

Direnç, bir elektronik devrede elektrik akımını sınırlanmasında veya düzenlenmesinde, sinyal seviyelerini ayarlanmasında, gerilim bölünmesinde vb. birçok uygulamada kullanılan pasif bir elektronik devre elemanıdır. Hemen hemen tüm elektronik devrelerde ve elektrik şebekelerinde bulunabilir.

Direncin birimi ohm olarak ölçülür ve sembolü “Ω” ile gösterilir. Direnç kısaca “R” harfi ile sembolize edilir.

Direnç üzerinden akan akımın değeri terminal uçları arasındaki gerilim farkı ile doğru orantılıdır. Bu oran Ohm Yasası ile açıklanır. Ohm yasası kolayca anlatılmak istenirse;

Devre tasarımı yapılırken belirli bir direnç değerine ulaşmak için çeşitli değerle sahip dirençler birleştirilebilir. Elektronik devrelerde dirençler devreye seri veya paralel bağlanır.

Seri bağlı dirençlerin bağlanım şekli ve eşdeğer direncinin hesaplanması;

Paralel bağlı dirençlerin bağlanım şekli ve eşdeğer direncinin hesaplanması;

Birçok farklı direnç çeşidi bulunmaktadır. Dirençler; sabit değerli dirençler, değişken değerli dirençler ve fiziksel etkilere bağlı değişen dirençler olarak üçe ayrılabilir.

Sabit değerli dirençler tanımlı bir değere sahiptirler ve değiştirilemezler. Sabit dirençler en yaygın olarak kullanılan dirençlerdir ve en çok kullanılan elektronik elemanlarından birisidir.

Değişken değerli dirençler, direnç değerinin ayarlanabildiği bir dirençtir. Değişken değerli dirençlere örnek olarak potansiyometre, reosta ve trimpot örnek olarak verilebilir.

Fiziksel etkilere bağlı olan dirençlerin değeri ise direncin türüne göre direnç değerinin belirli etkilere bağlı olarak değişiklik gösterdiği dirençlerdir. Bu dirençlere ise örnek olarak; termistör dirençler, foto dirençler, varistör dirençler vb. örnek olarak verilebilir.

Termistör dirençler sıcaklığa duyarlı bir dirençtir ve genellikle bir sıcaklık sensörü olarak kullanılırlar. Sıcaklık arttıkça direnç değeri azalan termistör dirençlere NTC, sıcaklık arttıkça direnç değeri artan termistör dirençlere ise PTC denir.

Foto direnç, adından da anlaşılacağı üzere ışığa bağlı olarak değeri değişen dirençlerdir. Karanlıktaki direnç değeri 1M ohm’ a kadar yükselen foto dirençlerin aydınlıktaki direnç değeri ise birkaç ohm’a kadar düşebilir.

Varistör dirençler ise üzerine düşen gerilim değerine göre bağlı olarak direnç değeri değişen devre elemanlarıdır. Varistör direncin üzerine düşen gerilim değeri arttığında, direncin değeri azalmaktadır.